Karta Vise MJ ba PM Taur: Husu Hasai Gastão tan Bolu ‘O’ ba ‘Bou Naimori’ Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Outubru 14, 2022 1096
Karta ne'ebé Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, haruka ba Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak. Karta ne'ebé Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, haruka ba Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak.

DILI: Vise Ministru sira husi partidu Khunto la’os de’it haruka karta ezijensia ba Komando Polisia Nasionál Timor-Leste maibé haruka mós karta ba Primeiru Ministru Taur Matan Ruak hodi husu atu hasai Gastão Piedade husi Servisu Nasional Intelijensia no hasai mós husi Polisia Nasionál Timor-Leste.

Tuir karta Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, ne’ebé jornal INDEPENDENTE asesu, Vise Ministru ne’e preokupa ho lia-fuan husi Diretór Nasionál Informasaun Interna (DNII), Servisu Nasional Intelijensia (SNI), Gastão Piedade, durante diskusaun ne’ebé halo hafoin autoridade sira prende osan ho valor rihun $130 iha aeroportu internasional Nicolau Lobato Komoro.

Iha karta ho númeru referensia 02/GV-MJ/X/2022 ho data 06 Outubru 2022 ne’ebé dirize ba PM Taur, Vise Ministru Interior no Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa ne’e, Vise Ministru José kestiona lia-fuan ‘O’ ne’ebé sai husi Gastão nia ibun hasoru nia no Konseleiru Partidu Khunto, José dos Santos ‘Naimori’ Bukar.

“Señor ida ne'e (Gastão Piedade) bolu Konseleiru Partidu Khunto, Bou Naimori hanesan ‘O’ no bolu Vise Ministru nu'udar membru Governu ‘O ne'e see?’ no ‘O hatane saida mak intelijénsia?’,” dehan Vise MJ iha karta ne’ebé nia hato’o ba PM Taur no intidade seluk.

Vise MJ ne’e hatete tan, hahalok husi Gastão ne’e hatudu laiha etika no la profisional iha servisu sekreta estadu nian.

Sa tan, José hatutan, Gastão nu’udar membru PNTL ne’ebé iha irarkia no nu’udar mós membru SNI ne’ebé tutela direita iha PM Taur nia okos.

“Ne’e hatudu katak nia atetude laos etika servisu nu'udar funsionariu no hatudu nia an iha publiku katak laiha etika no profesionál hanesan servisu funsionariu sekreta estadu nian, sa tan nia membru PNTL ne'ebé iha irarkia, nia membru Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'ebé servisu personalizadu estado no servisu intelejensia nunka aprezenta an iha públiku katak ‘ha’u membru SNI ne'ebé servisu direta ba Primeiru Ministru’, ne'e hatudu katak nia la profesional no arrogânsia,” deklara Vise MJ iha nia karta.

Iha karta ne’e, Vise MJ kestiona SNI ne’ebé prende osan tanba loloos ida ne’e laos kompetensia SNI maibé kompetensia husi instituisaun investigasaun kriminal.

“Ita hatene katak Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'e servisu ida ne'ebé pasa informasaun ka komunika ba instituisaun ka autoridade relevante sira seluk ne'ebé iha kompetensia area investigasaun kriminal mak bele apreendido ema ho sasan tuir lei haruka, maibé kazu ida ne'e pelo kontrariu señor Gastão Piedade mak halo fali.”

“Tuir loloos nia, senhor Gastão Piedade, tenke estuda no hato'o ba Primeiru Ministru adopsaun mekanismu kolaborasaun nian no salvaguardado ne'ebé lei dispoen sobre segredu estadu. Maibé ida ne'e hatudu indisiplina no la profesional iha servisu intelejensia nian no konsidera membru governu ne'ebé mak lidera husi Jeneral Taur Matan Ruak la vale,” Vise MJ lamenta.

Bazeia ba razaun hirak ne’e, iha karta ne’e Vise MJ hato’o mós rekomendasaun importante rua ba PM Taur nu’udar Xefe Governu hodi bele konsidera.

“Tanba ne’e, rekomenda ba Excelénsia Primeiru Ministru atu: (1) Ezenora no haruka fila ba PNTL tanba se lae estraga reputasaun no servisu SNI nian; (2) Pessoal ida ne'ebe mak laiha etika, disiplina no presiza hasees husi instituisaun esensial seguransa nian hodi labele fó implikasaun negativu ba instituisaun estadu,” Vise MJ rekomenda liu husi karta ho asuntu ‘Hato’o Keixa ba Atetude Pesoal Deklara An Membru SNI’.

Tuir mai, jornal INDEPENDENTE sita karta ne’ebé Vise Ministru Justisa, José Edmundo Correia, hato’o ba PM Taur, Vise MI no Komando PNTL.

Excelêntissimos,

Relasiona ho sidadaun timoroan na’in 3 nudar militante no servisu iha secretariado sede Partidu KHUNTO nian ne'ebé lori osan liu $10.000 (dez mil Americano) liu husi aero porto internasional Presidente Nicolao Lobatu, iha loron tersa feira, dia 04 de outubru de 2022 no parte autoridade kompetente aero porto nian haruka sira husik hela osan liu $ 10.000 (dez mil Americano) iha aero porto no sira nain 3 kontinua viagem ba Indonésia.

Iha tempu neba mais ou menus 12:30h, pessoal funsionariu ida deklara an ho naran Gastao Piedade, dehan hau ofisial iha SNI (Servisu Nasional Inteligénsia) no dehan hau tinan 3 servisu nu'udar investigador no mos servisu direta ba Primeiro Ministro nia okos.

Senhor ida ne'e (Gastao Piedade) bolu Konselleiru Partidu KHUNTU Bou Nai Mori hanesan "O" no bolu Vice Ministro nu'udar membru Governu "O" ne'e se ? no “O” hatane saida mak inteligénsia?... ne'e hatudu katak nia atitudi laos etika servisu nu'udar funsionariu, no hatudu nia an iha publiku katak la iha etika no profesionál hanesan servisu funsionario segreta estadu nian, satan nia membru PNTL ne'ebé iha hirarkia, nia membru Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'ebé servisu personalizado do Estado no servisu intelegensia nunka aprezenta an iha públiku katak hau membru SNI ne'ebé servisu direta ba Primeiro Ministro, ne'e hatudu katak nia la profesional no arrogância.

Ita hatene katak Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'e servisu ida ne'ebé pasa informasaun ka komunika ba instituisaun ka autoridade relevante sira seluk, ne'ebé iha kompetensia area investigasaun kriminal mak bele apreendido ema ho sasan tuir lei haruka, maibe kazu ida ne'e pelo kontrariu senhor Gastao Piedade mak halo fali.

Tuir lolos nia senhor Gastao Piedade tenki estuda no hato'o ba Primeiro Ministro adopsaun mekanismu kolaborasaun nian no salvaguardado ne'ebé lei dispoe sobre segredo de Estado. Maibe ida ne'e hatudu indisiplina no la profesional iha servisu intelegensia nian no la konsidera membru governu ne'ebe mak lidera husi General Taur Matan Ruak la vale tamba ne'e, rekomenda ba Excelénsia Primeiro Ministro atu:

  1. Ezenora no haruka fila ba PNTL tamba se lae estraga reputasaun no servisu SNI nian.
  2. Pessoal ida ne'ebe mak la iha etika, disiplina no presiza hases husi instituisaun esensial seguransa nian hodi labele fo implikasaun negative ba instituisaun estadu.

Sem outro assunto de momento, subcrevo-me com a mais elevada consideração.

 

Subscrevo

José Edmundo Caetano, Vice-Ministro da Justiça

Entretantu, iha 4 Outubru tinan ne’e, tuku 11.45 oras Timor-Leste, ekipa konjunta ne’ebé kompostu husi Servisu Nasional Intelijensia (SNI), Servisu Informasaun Polisia (SIP), S2 Polisia Militar PNTL, J2 F-FDTL, Alfândega no Polisia Sientifika Invetigasaun Kriminal (PSIK) prende osan cash ho montante rihun $130 ne’ebé sidadaun Timor-Leste na’in tolu ho inisial MRMV, CFBB no SMG, tenta lori sai husi aeroportu Internasional Nicolau Lobato Komoro ba Indonezia.

Ekipa konjunta ne’e prende osan refere bazeia ba lei númeru 5/2013, artigu 10, ne’ebé koalia kona-ba Brankamentu ba Kapital no Atividade Terorismu. Iha lei ne’e hatete tenke halo identifikasaun ba osan ho montante rihun $10 ba leten ne’ebé liu husi aeroportu no portu.

Hafoin ekipa konjunta prende osan ho montante rihun $130 ne’e, Naimori hamutuk ho Vise Ministru Interior Antonio Armindo no Vise Ministru Justisa José Edmundo Caetano hakat ba aeroportu hodi hasoru-malu ho ekipa ne’ebé prende osan refere no husu atu ekipa ne’e entrega fila fali osan ba sira.

Naimori ho Vise Ministru na’in rua hasoru-malu ho Diretór Nasionál Servisu Intelijensia, Gastão Piedade, no konsege mosu diskusaun entre sira tanba Gastaão konsidera prezensa Naimori ho membru governu na’in rua ne’e nu’udar intervensaun ba servisu investigasaun nian.

Diskusaun entre Gastão ho Naimori no membru governu ne’ebé nia ‘lalin’ ba ne’e konsege viral iha media sosial hafoin utilizadór Facebook balun públika video ne’ebé hatudu hela diskusaun refere.

Iha diskusaun ne’e konsege deskobre mós katak osan ne’ebé autoridade prende ne’e nu’udar osan husi partidu Khunto ne’ebé atu lori ba Indonezia ho razaun atu ba sosa  nesesidade partidu nian.

PM Taur Intrega ba Investigasaun

Maske tuir informasaun karta husi Vise Ministru Justisa to’o ona iha Primeiru Ministru Taur Matan Ruak nia liman, maibé iha intervista ho jornalista sira PM Taur deklara laiha koñesimentu ba karta refere.

"Ha'u komu laiha koñesimentu no ha'u labele komentariu ba ida ne'e," dehan PM Taur ba jornalista sira hafoin enkontru semanál ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pite, Kinta (13/10).

Tuir Xefe Governu ne’e, kazu ne’e intrega ba prosesu investigasaun.

"Husik ba investigasaun mak hatene no ida ne’e mak ha’u sujere no ha’u prefere atu prosesu investigasaun mak kobre,” katak nia.

Kona-ba ezijensia balun atu demite membru governu ne’ebé halo intervensaun, PM Taur dehan, nia respeita nafatin prezusaun inosensia.

“Konserteza sei mantein konfiansa ba membru Governu sira tanba kaer ba prinsípiu prezusaun inosénsia no ita iha Tribunál par deside,” dehan nia.

Vise MJ ‘Duun’ ba Vise MI

Relasiona ho polemika kona-ba karta husi membru governu ba Komandu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) atu demite Diretor Nasional Informasaun Interna, Gastão Piedade, Adjuntu Komandante Jerál PNTL, Komisariu Polisia Mateus Fernandes hatete, karta ne’ebé membru governu haruka ba PNTL ne’e reprezenta Vise Ministru Interior no Vise Ministru Justisa.

“Sira bele rejeita mós karta ne’ebé agora iha ha’u simu ne’e reprezenta Vise Ministru Interior, Antonio Armindo ho Vise Ministru Justisa, Edmundo Caetano, tanba ne’e ha’u seidauk lee hotu karta ne’e, maibé vise ministru na’in rua nia naran hakerek iha karta ne’e,” dehan Mateus ba jornalista Jornál INDEPENDENTE via telefone, Kinta (13/10).

Kona-ba Vise Ministru Obras Publika, Nicolau Lino Freitas Belo, Komisariu Mateus dehan, nia seidauk lee hotu karta ne’ebé tama, hafoin lee hotu mak nia fó fali informasaun.

“Surat ne’e ha’u seidauk lee hotu parese Vise MOP nia naran laiha, tanba ne’e ha’u ne’e seidauk le hotu, labele sadik ha’u, Timor funu boot laiha, nusa ita sadik malu halo saida, tanba ne’e ha’u lee hotu lai mak ita koalia buat ne’ebé realidade ba publiku,” katak nia.

Iha parte seluk, bainhira konfirma ho Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, nia hatan katak ida ne’e laos ninia kompetensia.

“Karta ne’e kona-ba saida ha’u la hatene, ida ne’e laos ha’u-nia kompentensia, husu ba Vise Ministru Interior ho gabinete Primeiru Ministru mak hatene ida ne’e,” katak nia.

Entretantu, Vise Minstru Obras Publiku (MOP), Nicolau Lino Feitas Belo husu ba Komando PNTL atu públika karta refere bainhira nia manda duni kart aba.

“Iha ne’e ha’u laiha relasaun, ha’u Vise Ministru Obras Publika laiha ligasaun ho maun Gastão Piedade nia servisu, maibé se iha duni karta, bele tau ba publiku, ha’u-nia asinatura mak ida ne’ebé par loos no sala mak ida ne’ebé, maibé atu dehan tan katak ha’u Vise MOP laiha relasaun ho asuntu ida ne’e,” katak nia.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31