Minsitru Justisa Tiago Amaral Sarmento hatete, Ministériu Justisa hatama ona karta notifikasaun hodi anula despaisu anterior.

Despaisu ida ne’e, Tiago hatutan, ne’e boot liu tanba iha baze legal ne’ebé forte.

“Tanba ne’e mak prosesu rai Markoni hein de’it loron hirak par MJ ho GIA hamutuk ho seguransa PNTL tuun ba sobu, ne’ebé ita fó prazu loron 10 ba sira, tanba ne’e ha’u hanoin prazu loron 10 ne’e hotu ona, hein ba sobu de’it,” dehan nia hafoin audensia ho Komisaun A Parlamentu Nasional, Kinta (13/10).

Tuir loloos, nia dehan, MJ iha kompetensia halo embargo ba rai iha klinika 333 nia oin, maibé tanba MJ hakarak hanorin lei atu hotu-hotu bele aplika tuir, tan ne’e MJ fo prazu loron 10 ba ema ne’ebé rekere nu’udar na’in ba rai no kompaña atu sobu rasik.

“Sa tan propriedade ida ne’ebá dominiu rodaviaru nian ne’ebé sukat husi tasi sa’e mai metru 50 ne’e laiha ema ida mak iha direitu tanba ne’e estadu nian hotu, tanba ne’e ita konsidera dominiu públiku estadu,” katak nia.

Ministru ne’e informa, kompaña no ema ne’ebé rekere sai na’in ba rai laiha dokumentu sertifikadu direitu propriedade (hak milik) ba rai no MJ mós seidauk simu dokumentu direitu propriedade tempu Indonezia inklui tempu Portuges nian.

“Rai iha Markoni ne’e laiha ema ida mak iha sertifikadu hak milik. Ami husu ona atu parte sira ne’ebé reklama na’in ba rai atu fó took setfikadu iha tempu Indonezia no mós sertifikadu direitu propriedadu perfeitu tempu Portuges maibé laiha, ne’e signifika ne’e rai estadu.”

Parte MJ, nia hatutan bolu ona ema ne’ebé reklara na’in ba rai no parte kompaña no sira-nia advogadu hato’o ona karta ba MJ hodi GIA no polisia ba sobu.

Tan ne’e, Ministru ne’e esplika, Ministériu Justisa mantein tuir lei informasaun kadastru nian iha númeru 65/2022  ne’ebé hatete ‘bainhira estadu seidauk emite sertifikadu titlu na’in ba rai ba sidadaun sira, rai hotu-hotu estadu mak jere no estadu mak sai na’in’.

“Inklui rai Markoni iha klinika 333 nia oin,” dehan Ministru Tiago.

Molok ne’e, Advogadu privadu husi na’in ba rai, Cancio Freitas hatete, nia parte seidauk simu informasaun husi ninia kliente kona-ba notifikasaun foun husi MJ atu sobu lutu.

“Ami la simu notifikasaun. Haruka Ministru hatama prosesu ba Tribunal de’it. Ministru atu poder administrativu boot to’o iha ne’ebé mós atu halo prosesu andamentu ne’e iha, ha’u mak iha poder depois haruka ema atu sai de’it sem desizaun judisial, ne’e la loos,” dehan advogadu husi Fatima Alkatiri ne’e, ba jornalista jornal INDEPENDENTE vita telefone, Sesta (30/09).

Cancio afirma, sira-nia parte seidauk simu notifikasaun husi MJ. Maske simu ona mós sira sei la sobu lutu ne’ebé harii ona.

“Ami seidauk simu notifikasaun, mezmu simu mós ami sei la sobu. Se sira mai sobu kan ne'e krime to. Ami hein de'it sira atu halo saida, ami-nia posizaun klaru,” dehan nia.

Cancio hatete tan, nia parte la tauk tanba sira iha dokumentus komprovativu.

“Ami hein de’it sira atu halo saida, kecuali ami laiha dokumentu legal ba rai mak ami tauk, maibé rai ne’e ami nian, ami iha dokumentu komprovativu, se sira mak mai sobu ida ne’e krime danu agravadu, abuzu poder, ida ne’e tama hotu, ne’ebé ami hein de’it,” dehan nia.

Iha fatin ketak, Koordenador Nasionál Rede ba Rai, Pedrito Vieira hatete, estatutu husi rai iha klinika 333 nia oin nu’udar dominiu públiku estadu nian, tanba ne’e laiha ema ka kompaña ida mak bele okupa rai ida ne’e.

Tan ne’e, Predrito dehan, Rede ba Rai obriga no sisi Ministru Justisa atu halo interevensaun ba rai estadu, liu-liu ba rai ne’ebé kategoria dominiu públiku estadu, nune’e públiku bele hala’o atividade lorloron nian iha espasu ne’e.

Maibé, nia lamenta, to’o ohin loron kompaña no ema ne’ebé reklama katak rai ne’e ninian, ignora ezijensia komunidade, Rede ba Rai nian, no la hakruk ba desizaun husi MJ ne’ebé halo karta notifikasaun atu sobu lutu.

“Ha’u hanoin situasaun hanesan ne’e ladun di’ak, tanba kompaña husi estranjeiru lakohi konsidera no hakruk ba lei, kontinua halo atividade tuir sira-nia hakarak, ne’ebé ita hatene lutu oras ne’e daudauk kontinua hale’u rai iha klinika 333 nia oin, ida ne’e ladun di’ak, tanba ema husi nasaun seluk mak mai la respeita fali ita-nia estadu,” dehan Pedrito ba jornalista jornal INDEPENDENTE via telefone, Sabadu (01/10).

Tuir informasaun ne’ebé Rede ba Rai simu, Pedrito dehan, iha 31 Setembru ne’e MJ fó tan karta notifikasaun ba kompaña atu sobu lutu ne’ebé oras ne’e daudauk iha.

“Ministru rasik fó ultimatu tempu loron 10 sura husi loron fó notifikasaun. Se iha loron 10 nia laran mak kompaña ne’e la sobu no husik fatin ne’e, Ministru Justisa sei fó orientasaun ba parte seguransa atu halo intervensaun hodi sobu.”

“Ami husu ba MJ atu labele hatun de’it notifikasaun, maibé tenke halo asaun se bainhira kompaña kontinua ulun toos atu sobu lutu refere, tanba ida ne’e mak komunidade Markoni nia hakarak,” katak nia.