Ezekusaun OJE 2022 Foin Atinji Billaun $1,54 Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Dezembru 21, 2022 839
Portal Transparenisa orsamentu Timor-Leste. Foto:Media Gab, MF. Portal Transparenisa orsamentu Timor-Leste. Foto:Media Gab, MF.

DILI: Tuir portal transparensia orsamentu Timor-Leste, ne’ebé Online INDEPENDENTE asesu, to’o 21 Dezembru 2022 ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE 2022), atinji ona billaun $ 1,54 (53,3%), husi orsamentu billaun $3,1 ne’ebé Parlamentu Nasional aprova.

“Taxa ezekusaun reál OJE 2022 ba Governu Sentrál em termos valor nominál até 20 Dezembru 2022 atinji ona billiaun $1,54. Taxa ezekusaun ne’e mak segundu maiór desde tinan 2016 iha ne’ebé Governu konsege ezekuta billiaun $1,6,”haktuir iha karta komunikadu ne’ebé Online INDEPENDENTE asesu husi Gabineti Ministeriu Finansas, kuarta ne’e (21/12).

Tuir komunikadu refere, iha tinan kotuk, maske Governu aplika Estadu Emerjénsia, Serka Sanitária no Konfinamentu Obrigatóriu ne’ebé limita sirkulasaun ema no sasán sira, taxa ezekusaun reál OJE 2021 ba Governu Sentrál em termos valor nominál até 31 Dezembru 2021, atinji billiaun $1,4 ka 73% husi totál OJE Retifikativu billiaun $2,1.

Entretantu, molok ne’e Dekanu Fakuldade Ekonomia Universidade Dili (UNDIL), Alfredo dos Santos hatete, Orsamentu Jerál Estadu (OJE 2022) nian ezekusaun sei ki'ikoan no bainhira orsamentu ne’e ezekuta la hotu sei fila ba kofre estadu, ida ne'e signifika Governu falla atu jere osan ne'e ho di'ak.

Nia haktuir, kona-ba númeru ezekuzaun ne'ebé ki'ik, la'os bu'at foun ida, tinan tinan ema htou sempre infrenta ida ne'e, tanba ne'e ezekuzaun la to'o ka nunka mais to'o 80%, maske orsamentu jerál estadu prepara ba área balu ne'ebé importante ne'e boot ka naton, maibé ezekuzaun la masimu entaun rezultadu dezenvolvimentu husi tinan ba tinan laiha mudansa ida ne'ebé di'ak.

"Signifika se ezekuta la hotu orsamentu sei fila-fali ba kofre estadu, dala barak ita interpreta katak, bainhira orsamentu ne'e fila-fali ba kofre estadu buat di'ak. Maibé, loloos ne'e ida ne'e falla, tanba kuandu orsamentu ne'e ita planu ne'ebé ita iha atu ezekuta, depois la ezekuta hotu fila ba kofre estadu ne'e hatudu katak, iha failansu boot ida," esplika Alfredo dos Santos ba jornalista INDEPENDENTE liu husi via telefone, (12/12).

Nia dehan, situasaun di'ak mak orsamentu ne'ebé planu ona no hetan ona aprovasaun husi Parlamentu Nasionál no promulga ona husi Prezidente Repúblika tenke ezekuta hotu, maibé la ezekuta hotu depois fila-fali ba kofre estadu, ida ne'e buat ne’ebe la di’ak no labele gaba an.

"Tanba saida mak ezekuzaun ne'e ki'ik, primeiru tanba ita nia rekursu umanu ne'ebé sei fraku iha area sira ko'alia ba, segundu iha interese ne'ebé dada malu iha Ministeriu sira ne'ebé halo desizaun politika domina entaun teknikamente ema tekniku labele holo ka implementa desizaun ne'ebé ke iha ho di'ak," nia dehan.

Area sira ne'ebé temi hanesan edukasaun, saúde, Agrikultura, turizmu ho sira seluk ne'e area sira ne'ebé reprodutivu ho montante ki'ik. Automatikamente bainhir montante ne'e ki'ik, entaun mehi ka planu sira ne'ebé kee iha no planu sira ne'ebé ita labele Responde ne'e primeiru.

Segundu montante ki'ik ona la ezekuta hotu, tanba falla ho problema ohin temi ne'e kualidade rekursu umanu ne'ebé iha, depois ho aspetu polítiku ne'ebé tama liu ba laran, ne'ebé hanoin katak governu nia falansu ne'e la'os de'it kapasidade ezekutasaun ne'ebé ki'ik, maibé ho mós interese polítiku sira ne'ebé la'o ona durante ne'e mak halo, tanba ne'e mak ezekusun labele  la'o ho di'ak.

"Ami ema ekonomista orsamentu ne'ebé di'ak ba Ministeriu sira ka orsamentu ne'ebé ita tau ba fundu kapitál umanu ba kada Ministeriu ne'ebé ita fiar katak, produtivu ne'e 20% husi totál Orsamentu jerál estadu," dehan nia.

Timor-Leste ate inisiu ukun aan to'o ohin loron ne'e montante ne'ebé ba setór ka Ministeriu ne'ebé produtivu ne'e la liu husi 100% ne'e hatudu katak, orsamentu la boot ida ne'e klaru katak, orsamentu durante ne'ebé prepara iha Ministeriu ne'ebé ke produtivu nunka mais inisiu husi ukun aan ne'e orsamentu ne'e nunka mais atinje 20% husi OJE ne'e falla primeiru.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31