Hafoin kazu oho membru Polisia Republika Indonezia (Polri), Brigadeiru Nofriansyah Yosua Hutabarat alias Brigadeiru J, doko Indonezia, no Sambo sai suspeitu ba kazu omesidu hasoru nia ajudante ne’e, mosu mós grafiku Konsorsiu 303 ne’ebé hatudu naran no papel husi figura hirak ne’ebé deskonfia envolve iha negosiu illegal.
Ho grafiku Konsorsiu 303 ne’e, Polri hahú hala’o operasaun masiva ba negosiu illegal sira ne’ebé tama iha grafiku Konsorsiu 303.
Polri hato’o mós informasaun balun mai Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) kona-ba negosiu illegal husi Indonezia ne’ebé durante ne’e hala’o hela ninia operasaun iha Timor-Leste.
Bazeia ba informasaun ne’e, iha 23 Agostu, horseik, tuku 11.30, Servisu Investigasaun Kriminal Nasionál (SIKN), PNTL, halo Operasaun Fraglante Dilectu ba kompaña ida husi Indonezia ne’ebé operasionaliza aplikasaun imprestimu online illegal.
“Ami simu informasaun husi Polisia Repúblika Indonezia kona-ba atividade illegal ne’e. Ami deskonfia (iha relasaun ho Konsorsiu 303) mais presiza fundamenta tan lai iha identifikasaun to’o investigasaun,” informa ema importante ida iha PNTL ba jornal INDEPENDENTE, Tersa (23/08).
Iha buska refere SIKN konsege kaptura ema Indonezia na’in tolu ne’ebé sai nu’udar Jestór ba kompaña ne’e no kaptura mós Timor-oan na’in 143 ne’ebé durante ne’e servisu iha kompaña refere.
Tuir informasaun, kompaña ne’ebé rejistu iha SERVE ho naran Fatuculu Margana Unipesoal, Lda. ne’e atu hala’o atividade Repeater Internet. Maibé realidade, kompanã refere hala’o fila fali operasaun ba sitiu emprestimu online ne’ebé iha Indonezia konsidera illegal.
Kompaña Fatukulu Margana hahú hala’o nia atividade iha Timor-Leste iha fulan Fevereiru no halo mós rekrutamentu ba Timor-oan sira.
Iha dada-lia ho funsionariu kompaña Fatukulu Margana, ne’ebé lakohi públika ninia identidade hatete, nia hahú servisu iha kompaña Fatukulu iha fulan Marsu nia laran, hafoin hetan rekomendasaun husi nia maluk balun ne’ebé servisu ona antes iha kompaña ne’e.
Nia dehan, kompaña ne’e la halo rekrutamentu arbiru. Sira so rekruta de’it ema ne’ebé iha relasaun familia ka kolega ho sira-nia funsionariu, no kriteria prinsipal atu bele servisu mak tenke hatene lian Indonezia.
“Ha’u tama servisu iha ne’ebá tanba ha’u-nia primu ne’e mak fó hatene no halo rekomendasaun. Ha’u-nia primu ne’e mós nia kolega mak fó hatene no rekomenda nia. Ne’ebé funsionariu sira iha ne’e kuaze iha relasaun ba malu, se la’os familia entaun kolega di’ak,” dehan fonte ne’e.
Ba servisu ne’ebé sira halo durante ne’e, fonte ne’e dehan, sira-nia servisu mak lorloron sisi osan ne’ebé ema deve husi aplikasaun online.
“Ami hanesan debt collector. Ami uza aplikasaun WhatsApp hodi halo kontaktu ba ema iha Indonezia ne’ebé impresta osan husi aplikasaun online. Ema sira ne’ebé deve ne’e iha Indonezia hotu, ami sisi osan husi Timor,” dehan nia.
Kona-ba oinsa ema sira ne’e deve no foti osan, fonte ne’e hatete, funsionariu sira ne’ebé servisu iha ne’ebá la hatene kona-ba prosesu ka maneira ema sira ne’e deve no foti osan.
Sira hatene de’it mak kada dader bainhira tama servisu, jestór prepara ona lista husi ema sira ne’ebé impresta osan. Iha lista ne’e hakerek ema ne’ebé impresta nia naran no númeru kontaktu no mós membru familia nia naran no númeru kontaktu.
“Se ami kontaktu ema ne’e mak la simu ka simu maibé taka fali, ami sei kontaktu tan nia familia sira hodi dehan ba sira atu husu sira-nia membru familia ne’ebé deve ne’e atu selu ona nia deve.”
“Se sira lakohi selu ami kontinua kontaktu, ameasa, trata, dala-ruma tolok sira. Jestor dehan tenke koalia maka’as hanesan ne’e par sira tauk hodi selu, se ita mamar de’it ema sei la selu,” nia hatete.
Iha aplikasaun emprestimu online lubuk ida ne’ebé kompaña ne’e operasionaliza mak hanesan; Aplikasi Dompet Super, Reksa Dana, Surga Malas, Hai Juta, Pinjam Saja, Dompet Malas, Dana Yes, Keaman Tinggi, Barang Bagus, Uang Kamu, Pinjaman Lancar, Ayo Pinjam, Ayo Bintang, Kerajaan S, Keamanan Tingi, Cewe Saku Jempol no seluk tan.
“Sira fó lista mai ne’e mak ita haree ema ne’e impresta husi aplikasaun ida ne’ebé, depois mak kontaktu nia hodi dehan ‘kami dari Dompet Super memberitahu bahwa pinjaman anda sudah jatuh tempo …” depois mak sisi ema ne’e par selu agora kedan,” fonte ne’e esplika.
Hafoin selu, ema ne’e sei haruka prova pagamentu nian liu husi WA.
Tuir esperensia ne’ebé nia iha durante hala’o servisu besik fulan lima, iha duni sira-nia kliente mak selu maibé balun mós seidauk selu.
“Se ohin la selu, aban, bainrua, bain tolu sisi hela de’it. Ameasa no trata, kontaktu nia feen ka lae, inan ka aman, ka nia maun-alin sira, ne’e kontaktu hotu, to’o nia selu mak para.”
Entretantu, tuir informasaun husi pesoal SIKN ida, sira-nia parte halo buska no kaptura jestór no funsionariu kompañia Fatuculu Margana tanba kompaña refere viola lisensa.
“Kompaña Fatuculu Margana ne’e ita bolu mai halo identifikasaun, tanba ita deskonfia sira viola lisensa. Iha lisensa ne’e rejistu atu kontrolu servisu ba iha Repeater Internet, maibé iha servisu fatin halo servisu seluk,” dehan pesoal ne’e.
Aleinde kaptura jestór ba kompaña, SIKN mós prende sasan hirak ne’ebé durante ne’e kompaña uza hodi hala’o servisu hanesan laptop, komputadór no karreta ida.
Hafoin halo identifikasaun iha edifisiu SIKN, ikus mai SIKN detein ema na’in haat kompostu husi sidadaun Indonezia na’in tolu no Timor-oan na’in ida. Enkuantu funsionariu sira seluk SIKN husik fila ba uma.
