Bandu mediku servisu iha klinika privadu, PDHJ hato’o pedidu fiskalizasaun abstrata ba TR Featured

By Marcelino Tomae Marsu 10, 2025 227
Provedor Direitus Umanus no Justisa, Virgilio Guterres. Foto:Dok. Provedor Direitus Umanus no Justisa, Virgilio Guterres. Foto:Dok.

DILI: Provedoria Direitus Humanus no Justisa hato’o pedidu fiskalizasaun abstrata susesiva ba Dekretu Lei Númeru 87/2022 kona-ba Kareira Profisional Saude nian atu bele hatene dekretu lei refere iha validade legal tuir lei ka lae.

Iha 7 Marsu ne’e, Provedoria Direitus Humanus no Justisa (PDHJ), hatama pedidu fiskalizasaun ba TR ba Dekretu Lei númeru 3/2012 ne’ebé altera ba Dekretu Lei nú.86/2022.

Provedór Direitus Humanus no Justisa, Virgilio da Silva Guterres ‘Lamukan’ informa, PDHJ hato’o pedidu fiskalizasaun bazeia ba ninia kompetensia ne’ebé garante iha Konstituisaun RDTL artigu 150 ne’ebé koalia kona-ba Fiskalizasaun abstratu dalan Lei-Inan nian.

“Tanba ida ne’e mak PDHJ uza nia kompentesia atu hato’o petisaun ba  tribunal. Ha’u hanoin TR orgaun ida ne’ebé ke kompetente liu, tanba nia desizaun ne’e kesi ita hotu atu hatene ka pronunsia katak sirkular ida ne’e iha vailidade legál tuir lei ka lae,” dehan Lamukan ba jornalista sira liu husi konfrensia imprensa iha edifísiu PDHJ, Kaikoli Dili, Sesta (07/03).

Nia dehan, sirkular ne’ebé sai husi Ministériu Saúde (MS) iha ona versaun finál, tanba ne’e PDHJ hatama pedidu fiskalizasaun ba TR.

PDHJ husu ba TR atu deklara ilegalidade ba srikular ne’ebé mak Inspertór Jerál Saúde fó sai ona iha fulan Outubru tinan 2024.

Sirkular refere, Lamukan konsidera, viola artigu balun iha rejime kareiras ba profisionál saúde ne’ebé mak temi ona iha akta sirkulasaun.

Tanba iha diskusaun ne’ebé mak Provedor mós partisipa hamutuk ho Asosiasaun Médiku sira nian, sira interpreta no ko’alia katak lei ne’ebé bandu ne’e atu halo akumulasaun iha sira-nia servisu públiku.

“Katak nia labele simu osan husi entidade públikua rua, tanba ne’e lei bandu, maibé lei la bandu dehan kuaker mediku ida atu servisu iha klinika privadu. Tanba atividade privadu ne’e ho kondisaun katak nia viola ninia dever hanesan funsionariu públiku  ne’ebé loron ida oras ualu iha opsitál bainhira nia kumpre nafatin, iha  tempu Sabadu no Domingu sira ne’e, nia bele hala’o servisu iha klinínika privadu,” dehan Lamukan.

Iha 19 Dezembru 2024, hafoin enkontru semanal ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, deklara ninia pozisaun kona-ba sirkular husi MS ba mediku sira.

Xanana dehan, governu ne’ebé nia lidera sei halo estudu ida ne’ebé di'ak tebtebes kona-ba rejime iha saúde, tanba saúde nia misaun la'ós servisu atu hetan osan.

PM Xanana dehan, foin daudauk nia hala’o vizita ba Hospital Nasionál Guido Valadares hodi haree kondisaun.

"Ami sei halo estudu ida di'ak tebtebes kona-ba rejime ne'ebé iha saúde, tanba saúde hanesan horsehik ko'alia ho doutor sira iha ospitál katak ‘imi-nia servisu ne'e misaun, la'ós servisu ida atu hetan osan, ne'e misaun atu kura ema, atu evita ema mate’, ne'ebé misaun boot ida. Tanba ida ne'e mak ha'u dehan tiha ona iha ne'e katak ita sei haree ida ne'e," dehan Xanana ba jornalista sira, hafoin enkontru semanál ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, iha Palásiu Prezidensiál Bairu-Pite, Kinta (19/12).

Aleinde ne’e, kona-ba dividas ba ospital sira iha rai li’ur, PM Xanana informa, governu husu ona ba ospital sira atu kontinua simu pasiente husi Timor-Leste.

“Governu selu saida mak bele iha 2024 ne'e no restu ne'e sei selu iha 2025,” dehan Xefe Governu ne’e.

Enkuantu, molok ne’e, Prezidente Asosiasasaun Médiku Timor-Leste (AMTL), Rui Maria de Araújo, hato’o sira-nia preokupasaun ba sirkular husi Ministériu Saude ne’ebé bandu médiku sira halo atividade prátika iha klinika privadu iha teritóriu Timor-Leste.

Sirkulár ne’e, Rui dehan, buka atu implementa governu ninia desizaun, maibé médiku sira ne’ebé servisu hanesan funsiunáriu públiku iha rejime kareira espesiál, manifesta sira-nia preokupasaun no husu ba AMTL atu ajuda halo advokasia hodi haree oinsá estabelese kontaktu ho governu atu manifesta sira-nia preokupasaun no halo dialogu ho governu.

Iha fatin hanesan, portavós AMTL, Herculano Seixas hatete, sirkular ne’e ladun justu, tanba nu’udar ema sira mós iha direitu atu hala’o servisu seluk hafoin orariu servisu nu’udar funsionariu publiku.

"Depois orariu funsiunáriu nian, ami mós ser umanu, ami bele ba hala’o servisu ruma ne'ebé mak iha li’ur, ami mós bele ba hanorin no bele ba halo servisu seluk," katak nia.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« March 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31