ANCT Identifika Tabaku ho Tipu 17 Fa'an Ilegál Iha TL Featured

By Ivonia Varela Jullu 21, 2023 515
Organizasaun naun-Governamental Aliansa Nasionál Kontrolu Tabaku-Timor-Leste (ANCT-TL Siglá Português) relata ba publiku liu husi konferensia imprensa kona ba tabaku ilisitiu ho tipo hamutuk 17 mak konsidera hanesan komersial ilegál iha merkadu Timor-Leste. Foto:INDEPENDENTE/Ivonia. Organizasaun naun-Governamental Aliansa Nasionál Kontrolu Tabaku-Timor-Leste (ANCT-TL Siglá Português) relata ba publiku liu husi konferensia imprensa kona ba tabaku ilisitiu ho tipo hamutuk 17 mak konsidera hanesan komersial ilegál iha merkadu Timor-Leste. Foto:INDEPENDENTE/Ivonia.

DILI: Organizasaun naun-Governamental Aliansa Nasionál Kontrolu Tabaku-Timor-Leste (ANCT-TL Siglá Português) identifika tabaku ilisitiu ho tipo hamutuk 17 mak konsidera hanesan komersial ilegál iha merkadu Timor-Leste.

Timor-Leste hanesan nasaun ne'ebé hola parte ona, iha konvensaun kontrolu tabaku Framework Convention Tobacco Controlu (FCTC) hafoin ratifikasaun iha tinan 2004, no tinan 2016 Governu TL aprova lei Nu. 14/2016 rejime kontrolu tabaku.

Lei tabaku refere, tau ona standarlizasaun ba tabaku sira ne'ebé  governu autoriza hodi bele komersializa iha nasaun Timor ho razaun ba promova saúde públiku no prevene foinsa'e sira husi fuma.

Koordenador ANCT-TL, Manuel Isac Maubesi, liu-husi koferensia imprensa hatete, bazeia ba razaun sira ne'e mak ANCT iha tinan 2023 realiza survey ba tabaku ilisitiu iha munisipiu Alieu, Ermera no Dili ba vendedores Ambulante, kios no loja ho totál amostra 400, ho objetivu atu identifika rásio tabaku ilisitiu ne'ebé fa'an iha Timor.

Nia dehan, rezultadu husi survey ne'e hatudu katak, komersializasaun tabaku ilisitiu iha TL ho tipu 17 mak komersialija hela iha merkadu.

Nia hatutan, husi tipo hirak ne'e, iha tipo tolu mak pursentu a'as hanesan, Surya 63%, ARRW Black 42% no ESSE 25%  mak maioria fa'an iha merkadu,  sigaru ne'e 100% importa ilegalmente husi nasaun Indonézia.

“Survey ne'e mós identifika tabaku ilisitiu hirak ne'e, maioria komersializa husi vendedór ho kios kiik mak a'as, tuir vendedór ambulante no ikus liu iha loja,” dehan Koordenadór iha Sede Suku Bairo-Pite, Sesta (21/07).

Manuel esklarese, ANCT hare prezensa sigaru ilisitiu sei sai dezafiu ba Governu atu implementa lei tabaku nia ho efetivu tanba sei lakon kontrolu ba folin merkadu.

Nia dehan, Governu mós sei lakon taxas husi rekollamentu iha Alfendega no fó lukru boot liu ba Indonézia.

“Prezensa tabaku ilisitiu sei fó amesa ba saúde públiku tanba kontei kímiku perigozu no droga ne'ebé a'as. Sigaru ilisitiu balun dezeña espesialmente atu dada no rekruta foinsa'e sira hodi no kontinua fuma, nune'e sei fo todan ba saúde públiku ba futuru nasaun nian,” nia afirama.

Ho dezafiu hirak ne'e, ANCT rekomenda ba entidade kompotente ne'ebé tutela ba MCI, MDS, MKAE no PNTL atu reforsa lei tabaku liu-husi halao inspensaun no kontrolu iha interna fronteira, inklui implementa koima.

Nue'e mós, husu ba Governu no Parlamentu, atu kriminaliza transaksaun tabaku ilegál, hodi fó forsa ba PNTL no orgaun inspetoria sira hodi kombate transaksaun ilegal.

Koodernador ne'e mós, husu ba Governu atu kria lisensa espesifiku ba vendedores tabaku sira, nune'e Governu fasil atu halo kontrolu, no kontinua sosializa lei tabaku nian ba vendedór sira iha munisipiu hotu.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31