AIS Forum 2023 iha Bali Fó Prioridade ba Pontu Importante Haat Featured

By Outubru 13, 2023 1245
Foto: Media Gabinente PM. Foto: Media Gabinente PM.

BALI: Rezultadu husi enkontru nivel altu Fórum 2023 Estadu ka Nasaun ne’ebé Arkipélagu no Illas ka Archipelagic and Island States Forum (AIS Forum) ho “Promove kolaborasaun, Fasilita inovasaun. Ba ita-nia Oseanu no Ita-nia Futuru” ne’ebé ramata ona, iha loron kuarta (11/10/23) hamosu pontu importante haat kona-ba  luta hasoru mudansa klimátika no ambiente marriñu.

Tuir komunikadu ne’ebé Online INDEPENDENTE asesu iha Pajina Ofisial, Primeriru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão, haktuir, pontu haat ne’ebé hamosu deklarasaun husi xefe estadu no xefe governu hodi kria kooperasaun servisu primeiru iha área mitiga mudansa klimátika, daruak, ekonomia azúl, ekonomia no turizmu, datoluk, kombate lisu iha área kosteira, no ikus maka ordena tasi ho di’ak.

Prezidente Repúblika Indonézia Joko Widodo (Jokowi) liu husi konfrensia imprensa agradese reuniaun nivel a’as ne’e nu'udar prinsipiu konsistente ho hanesan prinsípiu solidariedade, unidade no inkluzividade, nu’udar ponte ida ba servisu hamutuk hodi dezenvolve nasaun no illa sira nasaun nian.

Governu Indonézia mós sei investe fundu espesiál atu kombate mundansa klimátika ne’ebé dadadaun ne’e afeita ba illa kiik sira.

“Ba kooperasaun ida ne’e, ha’u deklara, Indonézia komprometidu atu prevee orsamentu hodi kombate mudansa klimátika, no kria ideia inovativu hodi ordena tasi iha future,” informa PR Jokowi akompaña husi Ministra Negosiu Estranzeirus Indonézia, Retno Marsudi durante konfrensia imprensa iha salaun konferénsia Singaraja Hall-1 Sentru Konvensaun Nusa Dua Bali.

Xefe Estadu hateten, ba Indonézia fronteira tasi la’ós atu hafahe maibé atu hametin liután entre nasaun ida ho nasaun seluk. Tanba ne’e liuhosi AIS Forum konvida nasaun hotu ne’ebé partisipa iha eventu internasionál ne’e iha kolaborasaun ida di’ak tanba unidade no kooperasaun sai nu'udar xave ba progresu atu luta hasoru problema mudansa klimátika.

Entretantu, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão agradese ba Estadu Indonézia organija AIS Forum ne’e, no Timor-Leste tau konfiansa boot hodi apoia pontu importante haat ne’ebé hamosu iha AIS Forum.

Timor-Leste haree pontu haat ne’e relevante tebes hodi tau hamutuk hanoin no kria polítika di’ak kada nasaun hodi kombate mudansa klimátika, tanba illa kiik sira iha mundu balun sofre maka’as hanesan mós Timor-Leste.

“Rezulta enkontru ne’e di’ak tebes, sira husu hosi governu hotu-hotu atu tuur hamutuk hodi ko’alia kona-ba problema boot ne’e, di’ak tebe-tebes tanba ita mós halo parte iha AIS Forum tanba ita temi Archipelagic and Island States Forum ne’e katak hanesan Indonézia ne’ebé illa barak tebtebes. Kontenti tanba nasaun São Tomé Prínsipe, Cavo Verde mós mós partisipa, hosi pasífiku nian Fiji, Samoe, Tonga, Vanuatu no rai seluk mai fó hanoin ba malu atu buka solusaun ne’ebé di’ak,” dehan PM.

Xefe Governu Timor-Leste ne’e afirma, ohin loron situasaun ne’ebe boot ba mundu nian maka climate changes. Timor sai nu’udar observadór ba forum pasífiku, tau mós hanoin hodi hato’o ba malu no aprezenta ba internasionál kona-ba illa kiik balun  dadaun ne’e tasi sa’e.

Xefe Governu apresia mós ba liderans nasaun hotu nia intervensaun hotu-hotu iha komprimisu haree ba problema ida ne’e, tanba konsidera tasi hanesan buat ne’ebe fonte ba ita-nia moris no fonte ba vida atu konserva didiak tasi.

“Ne’ebe forum AIS ne’e hanesan hatudu komprimisu bele servisu hamutuk liután hodi haree ba polítiku nasaun idak-idak nian, nomos buat ruma ne’ebé hamutuk bele aprezenta ba komunidade internasionál”, nia tenik. 

Entretantu, Ministra Negósiu Estranjeiru Indonézia, Retno Marsudi informa ho rezultadu enkontru ne’e, Indonézia sei produs akordu formal ida hodi avansa ba kooperasaun no aprenta ba organizasaun internasionál ne’ebé servisu tau matan ba mudansa klimátika.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Sexta, 13 Outubru 2023 15:12
Saturnina da Costa

Jornalista Jornal Independente

https://independente.tl

Independente Digital TV