AFJTL Halo Petisaun Administrativu Promove Ezonerasaun Administradór Postu Lautem Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Agostu 09, 2023 1900
Logo Asosiasaun Feto Jurista Timor-Leste. Foto: Pajina AFJTL. Logo Asosiasaun Feto Jurista Timor-Leste. Foto: Pajina AFJTL.

DILI: Asosiasaun Feto Jurista Timor-Leste halo petisaun administrativu hodi promove ezonerasaun Administradór Postu Lautem ne’ebé halo diskriminasaun hasoru feto.

Enkuantu, Asosiasaun Feto Jurista Timor-Leste hanesan asosiasaun ne’ebé halibur feto jurista sira besik 150, no iha misaun atu "hakbiit feto jurista liuhosi servisu hamutuk hodi halakon desigualdade no diskriminasaun hasoru feto".

Tanba ne’e, iha loron 8 fulan-Agostu tinan-2023, AFJTL submete petisaun formál ba Administradór Munisípiu Lautém hodi ezije promosaun prosesu ezonerasaun Administradór Postu Lautém. Petisaun refere hatama bazeia ba lejitimidade prosesuál asosiasaun nian ne’ebé hatuur iha artigu 15 Prosedimentu Administrativu.

Administradór Postu Lautém deklara iha enkontru ho feto sira iha Lautém no mós iha entrevista ba komunikasaun sosiál katak tenke “evita feto” kandidata a’an ba Xefe Suku no katak nia fó avizu katak iha Lautém nia suku 10 hotu tenke Xefe Suku ne'ebé mane.

“Deklarasaun ida-ne’e viola Konstituisaun no klaru katak diskrimina hasoru feto. Organizasaun feto balun no entidade públika no deputada kondena asaun husi Administradór Postu. AFJTL, nu’udar asosiasaun ne’ebé mahon ba feto jurista, halo ona petisaun formál hodi ezije ba Administradór Munisípiu atu uza ninia podér atu propoin ezonerasaun hosi Administradór Postu refere”, deklara Presidente Konsellu Administrasaun Ediana Castela Gonçalves, iha komunikadu ne’ebé Online INDEPENDENTE sita.

Petisaun administrativa sai nu’udar esforsu koletivu husi AFJTL. AFJTL konsidera katak tempu to’o ona atu Asosiasaun sem fins lucrativos sira uza sira-nia lejitimidade prosesuál hodi halo petisaun formál.  AFJTL husu atu Administradór Munisípiu Lautém atu promove prosesu ezonerasaun Administradór Postu, deklara ba públiku katak feto sira iha Postu refere iha duni direitu tomak atu kandidata a'an, no hato'o ninia pozisaun kona-ba prosesu ezonerasaun, no mós husu atu tetu posibilidade, bainhira Administradór Postu hetan duni ezonerasaun, atu nomeia feto ida ba posizaun refere ho natureza ein substituisaun ka to’o prosesu selesaun mérito foun bele remata.

Petisaun formál ne’ebé submete inklui referénsia legál oioin, no mós referénsia ba razaun ezonerasaun tuir Dekretu-Lei nú. 3/2016, 16 marsu. Tuir artigu 63, nú. 2 hosi lei refere, Administradór Postu bele hetan ezonerasaun bainhira nia “la kumpre, tanba asaun ka omisaun, norma konstituisaun, norma legál ka instrusaun superiór sira seluk ne’ebé fahe ba nia (“não cumpra, por ação ou omissão, as normas constitucionais, as normas legais ou as instruções superiores que lhe sejam transmitidas”), ka bainhira “iha interese públiku [ba ninia ezonerasaun] (...), ne’ebé ho fundamentu forte“ (“haja interesse público (...), devidamente fundamentados”).

Petisaun argumenta katak “tinan ba tinan funsionáriu públiku no ajente iha komisaun serbisu hetan ezonerasaun bainhira sira halo violasaun oinoin, hanesan mai tarde, asina dokumentu sala, no mós uza kareta ka patrimóniu Estadu”. No petisaun kontinua katak “[b]ainhira Administradór Munisipál la uza ninia podér tuir Lei fó, no la foti hakat tuir Lei haruka hodi promove prosesu ezonerasaun ba violasaun Konstituisaun no direitu feto hosi ninia subordinadu, Estadu sei hatudu katak feto nia direitu fundamentál no prinsípiu igualdade ba feto no mane la’ós importante”.

Prezidente AFJTL mós hato’o katak “Asosiasaun barak la hatene katak tuir Prosedimentu Administrativu, Asosiasaun ne’ebé rejistu liuhosi eskritura Estatutu no iha personalidade jurídika nu’udar pessoa coletiva, bele halo petisaun ba administrasaun públika, no administrasaun iha devér legál atu konsidera no hatán filafali ba pedidu refere iha loron 15 nia laran, bainhira petisaun relasiona ho asuntu relevante ba Asosiasaun nia misaun. AFJTL sorte loos tanba membru hotu jurista, no AFJTL bele uza membru nia matenek relasiona ho lei atu apoiu feto-maluk seluk”.

AFJTL kondena maka’as deklarasaun hosi Administradór Postu no konsidera katak sei la to’o atu hadia violasaun refere liuhosi halo xamada atensaun no deklarasaun ba públiku. AFJTL konsidera katak Estadu iha devér atu tetu ho sériu ezonerasaun hosi Administradór Postu nu’udar dalan úniku hodi asegura duni respeitu ba feto-nia direitu ba partisipasaun.

AFJTL motiva feto hotu atu nafatin hamriik ba ninia direitu. No espera haree ninia membru balun, hanesan feto jurista, mós kompete atu sai Xefe Suku. Tempu hanesan AFJTL la haluha katak devér atu asegura igualdade efetiva entre feto no mane la’ós devér individuál, maibé devér Estadu nian, hanesan objetivu Estadu hatuur iha artigu 6, al. j) Konstituisaun. AFJTL m;ós refere katak dezde deklarasaun hosi Administradór Postu semana kotuk  seidauk iha autoridade ida ho responsabilidade legál ba supervizaun serbisu Adminsitradór Postu mak hato’o ninia preokupasaun ka pozisaun. Preokupasaun mai hosi organizasaun sosiedade sivil, indivíduu, Sekretária Estadu Igualdade no deputada.

Nu’udar deklarasaun ikus, Prezidente Konsellu Administrasaun AFJTL nian hateten katak “Silénsiu hosi entidade públika responsável tuir lei to’o agora hatudu ho momoos dezafiu atu rekoñese responsabilidade  Estadu nian ba asaun halo hosi ninia reprezentante ne'ebé viola direitu feto. Asaun mai bele ko’alia a’as liu duké liafuan kondenasaun balun. AFJTL ezije ho formál, no tuir ami-nia direitu, atu Administradór Munisípiu Lautém promove ezonerasaun ba reprezentante Estadu ne’ebé viola feto sira-nia direitu.”

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« September 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30