Advogadu Teves Jr. preokupa asuntu extradisaun iha enkontru Sekretariu Justisa Filipina ho PR Horta Featured

By Domingos Gomes Outubru 03, 2024 206
Teves nia advogadu privadu, José Ximenes. Foto:INDEPENDENTE/Domingos Gomes. Teves nia advogadu privadu, José Ximenes. Foto:INDEPENDENTE/Domingos Gomes.

DILI: Iha 1 Outubru ne’e, delegasaun husi Filipina ne’ebé lidera husi Sekretariu Justisa, Jesus Crispin Remulla, hala’o ‘vizita estadu’ mai Timor-Leste hodi hasoru-malu ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta. Asuntu ida ne’ebé koalia ho PR Horta mak extradisaun ba Arnolfo Teves Jr.

Tuir informasaun ne’ebé INDEPENDENTE sita husi ABS-CBN News, Sekretariu Justisa Filipina hala’o ‘vizita estadu’ mai Timor-Leste hodi hasoru-malu ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta.

“DOJ hatete ba Horta ‘dezafiu’ bainhira operasaun POGO transfere mai Timor-Leste no nia mós  husu kontinuasaun kooperasaun nasaun refere iha estradisaun eis reprezentante Arnolfo Teves, Jr.,” INDEPENDENTE sita husi ABS-CBN News, Kuarta (02/10).

Relasiona ho vizita ne’e, Teves nia advogadu privadu, José Ximenes preokupa kona-ba asuntu extradisaun ne’ebé Jesus ho PR Horta koalia iha sira-nia enkontru, no konsidera ida ne’e hanesan intervensaun ida.

"Ha'u hanesan advogadu sente preokupa uitoan ho vizita delegasaun Sekretáriu Justisa Filipina mai Timor-Leste, ne'e hanesan intervensaun ida. Sekretáriu Justisa Filipina ne'e mai Timor-Leste dala-ruma la komprende Timor-Leste nia sistema justisa," dehan José ba Jornalista sira iha nia knaar-fatin, edifisiu Canossa Manleuana, Kuarta (02/10).

Tanba, nia dehan, sistema extradisaun ne'e materia governu nian no tenke liu husi tipu relasaun G2G (Government to Government), la'ós mai hasoru PR Horta.

"Entaun maneira ida hanesan nia mai, ami konsidera nia atu halo intervensaun, tanba materia extradisaun ne'e la'ós kompetensia Prezidente Repúblika mak atu ko'alia. Iha nasaun Filipina, sistema hotu Prezidente Repúblika mak kontrola hotu, maibé sistema iha Timor-Leste opta la hanesan ho Filipina nian,” dehan defeza ne’e.

Enkontru Sekretariu Justisa Filipina ho PR Horta ne’e, nia hatutan, hatudu mós desrespeitu ba funsionamentu instituisaun estadu sira iha TL no la respeita mós sistema justisa ne’ebé lao daudauk.

"Ha'u hanesan advogadu, maneira delegasaun Sekretáriu Justisa Filipina nian, hasoru ita-nia Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, ko'alia kona-ba materia extradisaun, ida ne'e sala, ita la admite ida atu akontese."

“Sistema hanesan ne'e bele akontese iha nasaun Filipina, maibé iha Timor-Leste ne'e país demokrátiku, respeitu idaidak nia funsaun, iha ona regra atu ema hotu bele la'o tuir, bainhira tribunál la'o, halo nia funsaun servisu, ita labele halo fali presaun ba iha tribunal,” dehan nia.

Aleinde ne’e, tuir nia, enkontru Sekretariu Justisa Filipina ho PR Horta estraga mós sistema protokolu estadu TL nian. Tanba loloos, Sekretariu Justisa ne’e hasoru-malu ho Ministru Justisa TL nian.

Advogadu ne’e mós preokupa kona-ba informasaun husi Sekretariu Justisa ba media sira iha Filipina katak sira hasoru-malu ho PR Horta hodi ko'alia kona-ba materia extradisaun Teves Jr.

"Tuir loloos matéria ida ne'e labele espalla iha media hanesan ne'e atu Filipina esplora informasaun, ida ne'e prejudika ami-nia kliente, atu sira demostra la respeita ita-nia sistema iha Timor-Leste."

“Justisa iha Timor-Leste ne'e nia sistema la'o, funsiona ho di'ak kompara ho sistema justisa Filipina nian ne'e polítika mak domina no kontrolu sistema justisa sira ne'e,” dehan nia.

Iha fatin ketak, Ministru Justisa, Sergio Hornai hatete, Sekretariu Justisa Filipina mai Timor-Leste hodi hasoru-malu ho PR Horta atu troka informasaun balun, liu-liu kona-ba sidadaun Filipina Teves Jr.

"Sekretáriu Justisa Filipina Jesus Crispin Remulla mai hasoru-malu ho ita-nia Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, entaun aproveita vizita ida ne'e ita esklarese ita-nia sistema judisiariu iha Timor-Leste ne'ebé la'o hela, ita hato'o ba iha delegasaun," dehan Sergio hafoin reuniaun Konsellu Ministru, iha Palásiu Governu, Kuarta (02/10).

Ministru ne’e hatutan, hanesan estadu, hotu-hotu tenke respeita sistema ne’ebé iha, katak iha Timor-Leste uza sistema semiprezidensial no iha Filipina uza sistema prezidensial.

"Entaun buat hotu ita tenke haree ba separasaun poder, ita haree ba instituisaun idaidak nia funsaun. Maibé ita koordena iha servisu estadu nian par atu hatan ba iha  problema sira hanesan mós Arnolfo Teves Jr. nian," dehan Ministru ne’e.

Ba prosesu extradisaun, Sergio dehan, hahú kedas iha inisiu, estadu idaidak iha hanoin atu halo extradisaun. Ida ne’e normal ba nasaun ida hakarak proteze nia sidadaun.

Maibé, hanesan estadu, TL tenke haree buat barak, tanba lei kooperasaun internasionál iha penal mós fó hela hanoin ba asuntu extradisaun, no bainhira halo extradisaun tenke kumpre mós ba Konstituisaun RDTL no lei sira ne'ebé eziste iha TL.

"Entaun prosesu daudaun ne'e la'o, ita hein desizaun tribunál nian, sei iha desizaun difinitiva ida. Entaun prosesu ne'e la'o, ita haree, Tribunál Rekursu halo hela nia funsaun no Prokuradoria Jerál hanesan autoridade sentrál no Governu nia pozisaun hanesan ha'u ko'alia iha loron 13 fulan Maiu ita deklara ofialmente katak Governu laiha objesaun ba iha prosesu extradisaun ba kazu Arnolfo Teves Jr.," Ministru ne’e hatete.

Tribunal, nia dehan, deside ona atu halo rejulgamentu, tan ne’e ema hotu tenke respeita no labele hasees aan husi lei sira ne'ebé vigóra iha Timor-Leste.

"Buat hotu ne'ebé ita halo tanba ita Timor-Leste estadu direitu demokrátiku, ita mós hanesan estadu, parte ida ha'u hatete ona ita hotu respeita ba ida ne'e, prosesu sira ne'e hotu tenke hatuur an tuir trâmites legais ne'ebé ezistensia iha Timor-Leste," Ministru ne’e afirma.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« October 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31