Xefe Unidade ba Programa Moras TBC, Costantino Lopes hateten, MS detekta de’it pasiente ho moras Tuberkuloze hamutuk hotu 3.200, husi númeru ne’e pursentu tolu rejista mate ho TBC.
“Loloos ne’e númeru ne’e seidauk barak, tanba ita nia alvu loloos ne’e tenke too rihun neen, husi númeru ne’e ita deteta de’it metade no kazu barak mak sei iha komunidade nia leet ne’ebé ita seidauk detekta,” nia hateten ba jornalista hafoin partisipa Programa Kapasitasaun Diagnostika no Manejamentu Tuberkuloze ba Komunidade iha TL, iha Salaun Novu Turizmu, Segunda (21/02).
Iha tinan 2020, tasa insidénsia ba moras TBC iha Timor-Leste, sa’e makaas ba iha 508 kompara ho tinan sanulu liu ba ne’ebé deteta de’it númeru kazu 498 husi kada populasaun rihun atus lima.
Taxa ida ne’e sa’e tanba iha situasaun pandemia Covid-19 no TL la konsege detekta kazu barak iha komunidade nia leet, entaun kontribui ba nia taxa insidénsia ne’e sa’e makaas.
Haree mós ba taxa mortalidade iha tinan 2020, kazu sa’e ba 106 kada populasaun rihun atus ida, númeru taxa mortalidade ne’e hatudu kazu mortalidade nian kontinua sa’e bebeik tinan ba tinan.
“Maibé, husi kazu mortalidade sira ne’e la’ós mate ho TBC la’e, sira mós mai ho moras komplikadu sira seluk ne’ebé ita labele salva,” nia hateten.
Taxa insidénsia tinan 2021 hamutuk 3.200 ne’e, taxa susesu ba tratamentu, haree alvu ne’e mais pursentu 90, maibé iha tinan 2021 haree iha pursentu 91 iha Timor laran tomak, ne’e signifika sira husi pursentu 91 ne’e susesu ona iha prosesu tratamentu.
Maske nune’e, programa TBC iha ona planu no estratezia atu oinsá bele detekta kazu sira ne’ebé mak sei iha hela komunidade sira nia leet, ne’ebé hetan mos apoia husi parseiru COICA, dadauk ne’e servisu hala’o programa ho detensaun kazu ativu, iha Munispiu Lima kompostu husi, Kovalima, Baukau, Ermera, Bobonaru inklui Dili.
Iha fatin hanesan, Diretora Nasionál Kontrola Doensa iha MS, Josefina Calriña João hateten, moras TB ne’e rasik, defisil tebes ba médiku sira atu bele halo kombate didi’ak, maibé espera ho apoia sira ne’ebé mak mai husi doarores sira ne’e bele agresivu liu tan atu hala’o atividade sira.
