Diretór Planu Monitorizasaun Asaun Rekursu Umanu, Komisaun Nasionál Kontra HIV/SIDA (KNKS), Venâncio Coelho hatete, númeru husi sidadaun ne’ebé hetan moras HIV/SIDA ne’e agora daudaun kada munisípiu eziste hotu, maibé barak liu ne’e husi munisípiu Dili no Bobonaru.

Husi dadus ne’ebé KNKS publika ne’e mai husi dadus Ministériu Saúde nian hahú husi tinan 2003 to’o mai iha 2017 fulan-Dezembru.

Problema HIV/SIDA mosu barak liu ne’e tanba nia afetasaun mai husi ransu livre no relasaun seksuál livre. Asaun sira ne’e mosu tanba kontrolu husi inan-aman mínimu. Tanba ne’e, joven sira la’o livre hodi monu ba hahalok aat sira hanesan.

Virus ne’e moras aat ida ne’ebé da’et baihira halo relasaun seksuál husi ida ba ida seluk la uza seguransa (kondom).

Kestaun ne’e sai hanesan ona problema globál. Tanba ne’e, presiza entidade hotu-hotu, liu-liu ba inan-aman no Igreja Katólika atu kontribui hodi bele kombate moras ne’e.

Planu KNKS nian sei kontinua tama sai bairru hodi halo sosializasaun ba komunidade, liu-liu ba joven sira atu bele hatene efeitu husi moras ne’e.

Iha fatin hanesan, Xefe Suku Lahane Orientál, Trindade Baptista ‘Aday’ hatete, sosializasaun kona-ba moras HIV/SIDA husi KNKS ne’e pozitivu tebes. Tanba ne’e, hanesan lider komunitariu prontu atu kolabora.

“Sosializasaun ne’e importante tebes ba joven sira atu bele hatene informasaun kle'an kona-ba moras HIV/SIDA nia efeitu ba ema ne’e oinsá”, dehan Baptista, iha Suku Lahane Orientál, horisehik.

Husi sosializasaun ne’e joven sira bele hatene hodi hadook aan husi moras ne’e no iha sosializasaun. Nune’e, sosializasaun ne’e mós envolve direita husi inan-aman. Tanba ne’e, sira mós rona direita atu bele kontrola oan sira iha futuru hodi monu ba asaun hahalok aat sira.