Enkuantu, Diáriu INDEPENDENTE ne’ebé simu karta notifikasaun hosi Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) liuhosi Servisu Investigasaun Kriminiál, iha loron sexta (21/10) ho númeru ofísiu 112/Gab/CHEFE/SIC/PNTL/X/2022, ho nia karáter “Urjente” atu halo identifikasaun ba Jornalista Domingos Gomes no Xefe Redasaun Diáriu Independente, Jorginho Dos Santo, tuir kódigu Prosesu Penál artigu 53 tanba deskonfia komete krime.

“Ami TLPU ezize ba Komandante PNTL, Komisáriu Faustino da Costa, ho tempu urjente orienta ka hatun despaixu ida ba Polísia Servisu Investigasaun Kriminál hodi anula karta notifikasaun ne´ebé atribui ba Diáriu INDEPENDENTE, tanba só úniku dalan ne’e mak bele garante liberdade Imprensa ne’ebé konsagra ona iha Konstitusaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste,” dehan nia  ba jornalista sira liuhosi konferénsia imprensa, iha sede TLPU, Taibesi, Dili, segunda (24/10).

Nia hatutan, ho karta notifikasaun ne’e, TPLU sente triste tanba karta hosi Instituisaun Estadu hanesan PNTL ne’ebé lidera hosi Komisáriu Faustino da Costa, bele uza fali kódigu prosesu penál artigu 53 hodi krimináliza fali obra jornalístiku.

Tanba, tuir nia, ho artigu 53 ne’e TLPU konsidera PNTL ne’ebé lidera hosi Komisáriu Faustino da Costa, hakarak hamate prinsípiu liberdade Imprensa no la respeita desizaun Estadu Timor-Leste ne’ebé hili loron 16 outubru hanesan loron nasionál Liberdade Imprensa nian.

Nune’e mós. TLPU sente triste tanba karta notifikasaun ne’e mosu iha momentu ne’ebé Timor-Leste nia índíse Liberdade Imprensa ne’e hetan di’ak hosi númeu 71 ba 17, ne’ebé loloos Timor-Leste sente orgullu maibé iha momentu hanesan PNTL uza kódigu prosesu Penál hodi kriminaliza obra jornalístiku.

Tanba ne’e, TLPU ezije ba Komandante Servisu Investigasaun Kriminál atu halo kanselamentu ba identifikasaun, ne’ebé  hala’o iha loron 24 outubru, tanba bele hamate integridade PNTL nu’udar instituisaun seguransa iha país demokrátiku ne’e.

"TLPU ezije ba PNTL katak notísia rua ne’ebé públika iha Jornal INDEPENDENTE mak halo ema ruma vítima ka ho faktu balun la loos bele uza direitu resposta no retifikasaun ho baze ba lei komunikasaun sosiál artigu 2 iha aliña F katak “Direitu hodi halo loos”, direitu ba ema singulár ka koletivu ida-idak hodi halo loos notísia ne’ebé publika ka fó-sai faktu be laloos kona-ba nia", hateten nia.

Enkuantu TLPU mós konsidera Konselho de Imprensa (KI) “Falla” halo sensibilizasaun lei Komunikasaun Sosiál 5/2014, ba Instituisaun Estadu sira liu liu PNTL hodi uza direitu resposta no retifikasaun

“Nune’e husu CI atu kontinua ativa hodi halo sensibilizasaun atu sidadaun hotu bele hatene no labele kriminaliza jornalista ho nia obra jornalistiku,” nia dehan.

Entretantu, TLPU mos husu ba Públiku tomak katak jornalista ne’e la’ós krime, tanba ne’e bainhira sidadaun sente katak servisu jornalizmu iha buat ruma la loos, Lei Komunikasaun Sosiál nian iha atu rezolve no halo mediasaun, la’ós lori kódigu prosesu penál akuza jornalista tanba de’it ninia obra jornalístika.

Iha sorin seluk, Diretór Diariu INDEPENDENTE, José Sarito Amaral hateten, nia parte simu ona karta Notifikasaun ne'e iha loron (21/10) ba xefe redasaun no Jornalista, husu atu iha loron segunda ohin (24/10) Presta deklarasaun ba Publikasaun notisia ho titulo rua.

"Tan ne'e, ohin ha'u rasik desidi, xefe redasaun no Jornalista la presta deklarasaun iha SIKN ho razaun karta Notifikasaun ne'e, sala kamar tan deit Publikasaun notisia rua ne'e", nia dehan.

Nia haktuir, ho Publikasaun rua ne'e, atu dehan katak, Jornalista no xefe redasaun la'os kriminozu Ida, tanba ami so hakerek informasaun bazeia ba faktus no verasidade.

"Saida mak faktus no verasidade, faktus maka komisariu mateus konfesa duni karta husi Vise nain tolu ba ninia komando jeral nia fatin, no segundo mak faktus ida hatudu katak, Vise Ministru Justisa nia konteudu karta ne'e husu atau Demite duni Gastão," nia dehan.

Tanba ne'e, husu PNTL atu labele kriminaliza produto jornalistu ninian, tanba jornalista la'os kriminozu, tuir lei komunikasaun sosial hateten momos ona katak, fo espasu ba sidadaun hotu, karik iha Publikasaun notisia sente sai vitima bele foti resposta no retifikasaun.

Tan  ne’e, JI sei la hakiduk no pronto atu hatutan lia los ba publiku.