Parte balun konsidera Timor Leste penor ninia soberania bainhira konkorda hodi “oferese” porsentu 30 husi GS ba Australia, no seluk hanoin katak ida ne’e nu’udar desizaun ne’ebé loos.

Ba kestaun ida ne’e, Organizasaun Naun-governamental (ONG) Luta Hamutuk konsidera katak governu Timor Leste konkorda ho desizaun ne’e bazeia argumentu fronteira iha tinan 1972 ne’ebé hatete katak 80% resin husi GS tama ba area Australia nian.

Maibé, hafoin esforsu ne’ebé TL halo konsege determina fali fronteira maritima bazeia ba Lei ANCLOS, nune’e TL hetan 78% no Australia 21%. “Agora ne’e Timor mak boot fila fali no Australia ki’ik fali, ne’ebe tuir sosiedade sivil nia hanoin relasaun argumentu ne’ebé mak iha, 30% ba Australia no Timor 70% kuandu akontese prosesu dezenvolvimentu Greater Sunrise, ne’e normal,” deklara Diretór Luta Hamutuk Jose Alves iha nia knar-fatin, Kinta (01/08).

Tanba, nia hatete, rezerva gas iha GS laos Timor Leste nian tomak, maibé 21% Australia ninian. “21% iha Australia nia teritoriu, laiha razaun se kuandu Timor foti 100% nu’udar Timor nian,” dehan nia.

Tan ne’e, nia dehan, di’ak liu lalika politiza asuntu ne’e tanba sei la fó edukasaun ne’ebé di’ak ba povu.

“Ha’u-nia hanoin lalika politiza buat sira ne’e no labele halo hanesan habosok povu tanba ne’e la di’ak”. “Hanesan iha rai maran mós kuandu has huun ida mak nia abut ho sanak tama ema nian rai mós ema iha direitu atu ku’u nia fuan. Sa tan ida rikusoin gas no mina ne’ebe mak ekonomikamente ninia valor ne’e aas, ne’e mak Timor atu foti tomak ne’e dala-ruma fronteira maritima Timor la bele konsege deside, tanba rai rua ne’e hotu-hotu iha direitu,” nia hatete.