Governu sei implementa desentralizasaun, husu PAM jere Osan Povu ho di’ak Featured

By Agustino Gama Marsu 17, 2024 130
Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão husu ba Prezidente Autoridade Munisipiu atu prepara aan forma rekursu umanu no jestaun finanseiru ne’ebé di’ak hodi implementa programa dezentralizasaun poder lokál. Iha Salaun City8, Manleuan, Dili, (14/03/24). Foto:Media GPM. Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão husu ba Prezidente Autoridade Munisipiu atu prepara aan forma rekursu umanu no jestaun finanseiru ne’ebé di’ak hodi implementa programa dezentralizasaun poder lokál. Iha Salaun City8, Manleuan, Dili, (14/03/24). Foto:Media GPM.

DILI: Tuir planu, iha tinan ida ne’e, Governu Konstitusional dasia ne’ebé lidera husi Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, sei implementa politika desentralizasaun.

Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmao hatete, governu hakarak atu hahú implementa desentralizasaun iha tinan ida ne’e.

Tan ne’e, husu ba Prezidente Autoridade Munisipiu sira atu tau ema ne’ebé iha kapasidade hodi jere finansas iha kada munisipiu nune'e bele jere osan povu nian ho di'ak ba dezennvolvimentu iha aldeia, suku to'o postu sira no munisipiu.

PM Xanana sita tema ba formasaun juiz sira ‘Osan Povu nian Jere ho di’ak’, ne’ebé halo iha tinan kotuk.

Xanana dehan, nia aseita ho tema ne’e tanba loos duni katak osan povu nian ne’e tenke jere duni ho di’ak.

“Osan povu nian tenke jere ho di'ak tanba to’o agora ukun an ona sira kontinua moris aat nafatin. Husi sira-nia terus mak hetan Fundu Petroleu ne'e.”

"Ha'u ba ona rai barak, sira ukun an tinan 60 ona, maibé laiha buat ida, osan laiha, no ita-nia sorte hetan minarai iha ne'ebá mak ita hetan osan uitoan tau iha Fundu Petroliferu hodi ita bele dezenvolve ita-nia rai ne'e, sorte boot, maibé sorte ne'e manan ho raan no sakrifisiu povu nian," dehan Xanana, iha City 8, Manleuna, Kinta (14/03).

Tanba ne'e, Xanana dehan, iha governu dahaat, Eis Ministra Finansas, Emilia Pires, harii sistema finansas ne'ebé mundu tomak apresia tebtebes no Timor-Leste uza Fundu Petroliferu ne'e ho di'ak tebtebes.

"To'o iha tinan 2016 ita hetan primeiro kasifikadu iha Asia tomak no quarto klasifikadu iha mundu tomak, tanba tuir transparensia bainhira ita uza osan mai husi ita-nia Fundu Petroleu …. Mais agora uhummm… Tanba ne'e mak ha'u mak sai fali Primeiru Ministru," dehan nia.

Sistema finanseiru uluk nian, Xanana dehan, Orsamentu Jeral Estadu kuandu hahú husi 01 Janeiru to'o 31 Dezembru, bele uza de'it to'o to'o 31 Sezembru kalan, $1 dollar la gasta tenke fila ba kofre estadu, hodi tama iha orsamentu tinan foun mai.

“Tanba ne'e mak ita-nia sistema uluk ne'e hetan primeiro kasifikadu iha Asia no quarto klasifikadu iha mundo tomak, la'os halimar, la'os halimar.”

"Sistema (Finansas) ida uluk ne'e mós imi (PAM) tenke aprende hodi sira ne'ebé servisu iha Finansas iha kada Munisipiu bainhira desentraliza Governu lokal tenke aprende orsamentu por programa," dehan Xefe Governu ne’e.

Bainhira Autoridade Munisipiu sira aprende tuir ona sistema finansas ida uluk nian, Xanana dehan, se hakarak loke estrada, Estadu aloka orsamentu hira no durasaun tinan ida ka rua, tau millaun $87, no halo uma durasaun tinan rua, tau osan millaun $130. Nune'e sura tinan ida gasta osan hira, no osan restu ne'e tau iha tinan seluk.

"Maibe Governu tuan (oitavo Governu) ema mesak matenek hotu de'it, muda tiha hotu sistema finansaseiru ida uluk nian ne'e," nia lamenta.

Molok ne’e, iha 27 Jullu, PM Xanana koalia kona-ba alterasaun ba lei hirak ne’ebé governu daualu hamosu hodi muda sistema finanseiru ne’ebé Emilia Pires kria.

“Alterasaun ne'e ho objetivu atu bele tuir fali sistema ida uluk ne'ebé eis Ministra Finansas, Emilia Pires, installa. Sistema finansas ne'ebé komunidade internasionál hotu-hotu apresia tebtebes.”

“Estadu ida ne'e deve tebtebes ba mana Emilia Pires, tanba nia mak installa sistema finansas nian ne'ebé komunidade internasionál hotu apresia. Hanesan ha'u temi mós povu tomak deve ba mana Emilia Pires tanba hodi nia matenek mós ajuda ita investe fundu petroleu ne'ebé agora ita investe ba hatama tan billaun $8,” dehan Xanana hafoin enkontru semanál ho PR Horta, iha Palasiu Prezidensiál Bairu-Pite, Kinta (27/07).

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31