Hahú husi semana kotuk, negosiante balun, inklui labarik kiik sira, forma ona iha dalan ibun kapital Dili hodi fa’an bandeira RDTL.
Negosiante ida, Jenoveva Lopes Sarmento (20) ne’ebé aproveita loron boot ne’e hodi fa’an bandeira hatete, aleinde atu hetan osan, nia mós hakarak atu kontribui hodi dezeña netik dalan ninin ho bandeira RDTL.
Iha tinan ida ne’e, nia hatete, tanba ameasa Covid-19 no implementasaun serka sanitaria no konfinamentu obrigatoriu, sei laiha serimonia ba komemorasaun 20 Maiu, maibé nia hakarak fó netik kontribuisaun hodi ba komemorasaun kiik ba loron importante ne’e.
“Nu’udar sidadaun hanesan obrigasaun ida atu komemora loron independensia ida ne’e, maske fa’an de’it bandeira maibé nee hanesan mós kontribui ona hodi harame iha dalan ninin ho bandeira RDTL,” dehan Jenoveva iha Palasiu Governu nia oin, Tersa (18/05).
Jenoveva fa’an bandeira ho medida oioin no ho folin ne’ebé diferente. Bandeira ho medida kiik liu fa’an ho folin sentavus $0,50, ho medida naton ho folin $1.00, boot hahú husi $3.00 to’o $5.00.
Kona-ba rendimentu, Jenoveva dehan, kompara ho tinan hirak ba kotuk, molok pandemia Covid-19, tinan ida ne’e tuun liu.
Iha fatin ketak, negosiante keoske iha Largo Lecidere, Emilia do Rosario (25), sente triste tanba restaurasaun independensia ba tinan ida ne’e la hanesan ho tinan hirak ba kotuk.
Situasaun ne’e, nia dehan, fó mós impaktu ba sira-nia rendimentu.
“Iha tinan hirak ba kotuk, tempu hanesan ne’e ema hahú rame, mais agora ne’e laiha,” dehan nia.
Tempu atu hamutuk
Loron Restaurasaun Independensia ne’ebé monu iha 20 Maiu tinan ida ne’e, sai tempu ne’ebé oportunu ba Timor-oan hotu atu kore diferensia ne’ebé iha hodi hamutuk luta kontra inimigu invizivel ne’ebé daudauk ne’e fó ameasa.
Tinan ida liu ona, Timor-Leste hasoru problema Covid-19, no iha tinan ida ne’e mosu ona transmisaun komunitaria ne’ebé konsege hamate ona ema na’in 10. Hasoru situasaun ida ne’e, Timor-oan tomak tenke hamriik hamutuk.
“Tuir loloos durante pandemia ne’e sai hanesan ponte ida ne’ebé bolu atensaun lider nasional sira atu bele tau interese povu ás liu duke interese grupu ka partidu,” dehan komunidade ida, Francisco Mateus da Silva iha palasiu governu nia oin, Tersa (18/05).
Francisco hatete, situasaun ne’ebé daudauk ne’e TL hasoru nu’udar situasaun krusial ida ne’ebé ezije Timor-oan tomak ninia kontribuisaun hodi luta kontra.
Ba lideransa sira, nia dehan, presiza hamutuk ona hodi tau interese nasionál iha oin no hasees tiha interese partidu ka grupu nian.
“Se idaidak mak mosu mai de’it ho nia solusaun rasik, la soe hamutuk, at liu tan mak laiha liu koordensaun entre lider nasionál sira ne’e,” nia hatete.
Iha situasaun agora, nia dehan, importante mós atu governu tau-matan ba problema ekonomida ne’ebé nasaun ne’e hasoru tanba Covid-19.
Nia dehan, sidadaun barak ne’ebé durante ne’e serbisu iha kompaña privadu lakon rendimentu tanba kompaña laiha osan atu selu sira.
“Maske implementa serka sanitaria no konfinamentu obrigatoriu, maibé povu balun sempre sai nafatin husi uma tanba se sira la sai oinsa mak sira bele han?, tanba ne’e ema tenke la’o duni maibé nafatin prevene an.”
“Agora estadu tenke koko ho maneira hotu-hotu hodi toma desizaun ida katak pandemia ne’e sei labele lakon maibé oinsa mak povu mos bele moris iha pandemia ida ne’e,” dehan nia.
Kona-ba ezistensia Covid-19 ne’e, nia hatete, dala-ruma ema balun la fiar tanba esplikasaun husi autoridade kompetente mak la konsege konvense ka fó konfiansa no hamosu fali duvidas, aumenta tan ho informasaun ka provokasaun ne’ebé ema balun soe iha media sosial.
“Ita tenke fiar katak Covid-19 ne’e eziste duni tanba evolusaun husi moras ida ne’e hahú husi rai ida de’it, Xina, to’o ikus afeta ba nasaun barak hodi hamate ema barak iha mundu.”
“Saida mak ita tenke halo iha situsaun ida ne’e mak lider hotu tenke tau interese nasionál iha oin la’os interese partidáriu par atu bele salva povu ne’e husi moras Covid-19,” nia hatete.
Editor: Jorgino dos Santos
