“Situasaun ne’e lori triste uitoan ba ita no ba povu Timor-Leste tomak, maibé la'ós problema iha Parlamentu Nasionál, problema husi partidu polítiku ne’ebé nomea nia membru sira ne’ebé ba tuur iha Parlamentu Nasionál maka ladún kualidade, iha ne'ebá maka hodi hamosu situasaun ida ne’e,” dehan reprezentante Asosiasaun Antigu Deputadu Timor-Leste (AADTL), Nominando Buras Martins, iha Palasiu Prezidensiál, Bairru-Pité, horisehik.
Nia hatutan, la'ós tanba deputadu sira maibé partidu ne’ebé haruka ema ba tuur iha Parlamentu Nasionál maka la haree sasán ho didi’ak.
Antes ne’e, Diretór ezekutivu Forum Organizasaun Naun Governamentál Timor Leste (FONGTIL), Daniel dos Santos, husu ba PN uza plenária debate povu-nia moris la'ós ataka malu no la'ós ko’alia kona-ba podér iha plenária.
“Husu ba sira atu uza plenária ba debate buat ne’ebé povu nia moris, la'ós atu ataka malu, la'ós ko’alia kona-ba podér iha plenária,” dehan nia.
Daniel dehan, buat ida ataka malu iha PN bainhira ataka malu ho liafuan laiha problema, tanba sira halo duni servisu ida ataka malu ne’e, maibé iha implikasaun uitoan ba polítika públika desizaun públiku sira.
“La fó tempu atu ba diskute buat ne’ebé loloos benefísiu ba ita-nia povu, polítiku sira ne’ebé bele fó efeitu pozitivu ba ita-nia povu moris maibé sira dala ruma barak liu ne’ebé debate kestaun polítika podér sira ne’e,” tenik Daniel.
Maibé ne’e normál só ida to’o ba krime ne’e maka labele, ema hotu-hotu hakribi maibé hanesan debate defende argumentu ne’e buat ida ne’ebé laiha problema sira tenke halo hanesan ne’e, sira halo ba maibé oinsá maka sira mós tenke konsinte ida atu kontribui ba polítika públika sira bele fó efeitu.
Iha implikasaun tanba sira ladún konsentra, sira ninia tempu ne’e ba diskusaun ba buat ne’ebé povu enfrenta, ekonomia, edukasaun, saúde sira ne’ebé liga ho povu nia moris maibé sira fó tempu barak liu ba kestaun polítika, partidária nian, polítika podér nian ne’ebé nia sei produs efetividade servisu PN nian labele funsiona di’ak hodi konsentra ba halo lei ka halo fiskalizasaun másimu ba projetu sira.
Haree Valór Istóriku
Relasiona ho meza rahun iha Parlamentu Nasionál, AADTL fó hanoin ba Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, labele haree meza hanesan materiál, maibé haree ho ninia valór istóriku ne’ebé iha.
Reprezentante AADTL, Nominando Buras Martins hateten, AADTL ko’alia kona-ba meza PN nian ne’ebé rahun, iha meza ne’e nia leten maka membru asembleia sira ida-idak ba asina konstituisaun iha nia leten, maibé iha V Lejizlatura ne’e tanba diverjénsia hanoin meza ne’e rahun.
“Ami laiha sentimentu pesoál ida maibé pelumenus ami fó hanoin ba Prezidente Repúblika labele haree meza ne’e hanesan materiál, maibé meza ne’e tenke haree ho ninia valór istóriku ne’ebé iha,” dehan nia.
Antes ne’e, Prezidente Bankada PD, Adriano Nascimento sujere atu meza ne’e tau de’it iha muzeu hanesan lembransa ka istória ida ba jerasaun tuir mai.
Deputadu ne’e mós akresenta asuntu ne’e relasiona ho planu husi Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres, iha tempu badak sei konvida katuas lian na’in sira hotu husi munisípiu 12 inklui RAEOA atu mai halo tuir lisan kultura rai ne’e nian antes hatuur hikas meza foun.
