aban, ekipa TL na’in 150 ba misaun umanidade sei aranka ba Filipina Featured

By Agustino Gama Novembru 11, 2025 193
Ekipa konjunta Timor-Leste na’in 150 neebe atu aranka ba Republika Filipina foto hamutuk ho Ministru Defeza ho Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL, Tenente Jeneral Domingos Raul Falur Rate Raek iha Kuartel Fatuhada,Dili, (11/11). Foto:Media Gabinete MD Ekipa konjunta Timor-Leste na’in 150 neebe atu aranka ba Republika Filipina foto hamutuk ho Ministru Defeza ho Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL, Tenente Jeneral Domingos Raul Falur Rate Raek iha Kuartel Fatuhada,Dili, (11/11). Foto:Media Gabinete MD

DILI: Tuir planu, iha 12 Novembru, aban, ekipa konjunta Timor-Leste na’in 150 aranka ba Republika Filipina hodi hala’o misaun umanidade iha nasaun refere ne’ebé sofre dezastre naturais.

Tuir komunikadu husi Servisu Informasaun Relasaun Públika F-FDTL ne’ebé Online INDEPENDENTE asesu, ekipa konjunta ne’e kompostu husi F-FDTL, Ministériu Defeza (MD), Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperesaun (MNEK), Ministériu Saúde (MS), Inspesaun Jeral Estadu (IGE), no Servisu Nasional Bombeirus (SNB).

Ekipa ida ne’e sei aranka husi Dili ba Manila, iha 12 Novembru, no sei servisu iha Filipina durante loron 20, depende ba situasaun iha terenu no nesesidade operasional iha area afetadu.

“Karik servisu hotu sedu sira sei fila no karik servisu seidauk hotu nia sei aumenta loron, maibé loron ne'ebé mak Governu Timor-Leste fó mak durante loron 20,” sita husi komunikadu, Segunda (10/11).

Molok ekipa dezloka ba Filipina, tuir planu, sei halo formatura ofisial iha Tersa (11/11), dader, no iha parte loraik, Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, sei hato’o palestra, iha Kuartel Jeneral F-FDTL, Fatuhada, Dili.

Iha 6 Novembru ne’e, Konsellu Ministrus espresa profundu solidariedade no kondolénsia ba Governu no povu Filipina, relasiona ho estragus maka’as ne’ebé kauza husi Tufaun Kalmaegi, ne’ebé hamosu inundasaun, destruisaun no ema mate ne’ebé trájiku iha provínsia sentrál sira Repúblika Filipina, liu-liu iha provínsia Cebu.

Hafoin deklarasaun kalamidade nasionál husi Prezidente Filipinas iha 6 Novembru no apelu subsekuente ba solidariedade internasionál, Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu ne’ebé autoriza, iha kuadru konstitusionál no legál, partisipasaun husi FALINTIL – Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) iha misaun ida ba apoiu umanitáriu no protesaun sivíl iha Repúblika Filipina.

Tuir Ministru Prezidensia Konsellu Ministru no Portavos Governu, Hemenegildo ‘Agio’ Pereira, desizaun ne’e bazeia ba kompromisu internasionál ne’ebé Timor-Leste halo iha ámbitu Nasoins Unidas no Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziátiku (ASEAN), no mós dispozisaun husi Lei Defeza Nasionál no Estatutu Orgániku F-FDTL nian, ne’ebé fó lejitimidade ba Forsas Armadas hodi partisipa iha misaun umanitária no emerjénsia sira, iha kooperasaun ho nasaun sira seluk no organizasaun internasionál sira.

"Konsellu Ministrus determina mós inísiu urjente husi prosedimentu konstitusionál no legál ba kolokasaun F-FDTL iha misaun ne’ebé temi ona, inklui preparasaun ba regras empeñu, iha responsabilidade Ministru Defeza nian, tuir kompromisu internasionál Timor-Leste nian no Estratéjia Apoiu Umanitáriu no Emerjénsia, ne’ebé aprova iha fulan Janeiru tinan 2025," dehan Agio liu husi komunikadu imprensa.

Iha ámbitu Lei Defeza Nasionál nian, envolvimentu no kolokasaun F-FDTL iha operasaun manutensaun pás no apoiu umanitáriu sei deside hosi Governu no Prezidente Repúblika, hafoin konsulta Parlamentu Nasionál no Konsellu Superiór Defeza no Seguransa.

Entretantu tufaun Kalmaegi kona Filipinas ho anin boot liu 180 km/oras no udan boot ne'ebé hamosu inundasaun derrepente no rai-halai. Tuir autoridade lokál sira, akontesimentu ne'e halo ema mate liu 140, ema nulu ba nulu (dezenas) lakon no destruisaun ba infraestrutura importante sira, inklui estradas, pontes, redes elétrikas no uma sira. Iha estimativa katak maizumenus ema millaun rua mak afetadu no dezlokadu rihun atus ba atus.

Hafoin katástrofe ida-ne’e, Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste fo sai tiha ona Komunikadu Ofisiál ida hodi hato’o solidariedade no kondolénsia ba Governu no povu hosi Repúblika Filipinas.

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão haruka karta ida ba Prezidente Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr, hodi hato’o Timor-Leste nia tristeza boot ho eskala hosi trajédia ida-ne’e no susar ne’ebé família barak hasoru ne’ebé lakon ema ne’ebé sira hadomi, uma no meius subsisténsia, hodi reafirma katak nasaun Timor-Leste nafatin iha solidariedade ho povu filipinu durante tempu lutu no rekuperasaun ida-ne’e.

“Filipinas ohin loron hasoru trajédia ida ne’ebé boot tebes, no povu Timor-Leste la ignora sofrimentu ida-ne’e, hodi destaka Timor-Leste nia prontidaun atu oferese apoiu tomak ne’ebé presiza,” dehan Agio.

Ho desizaun ne’e, Timor-Leste sai nu’udar nasaun dahuluk iha rejiaun ASEAN ne’ebé fó resposta konkretu ba apelu solidariedade internasional hodi apoiu Filipina hasoru impaktu husi Taufan Kalmaegi.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Tersa, 11 Novembru 2025 18:21

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« November 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30