Iha nia maluk veteranu sira nia matan, Samba Sembilan nu’udar Komandante ida ne’ebé brani hodi fó an ba mate. Prova ida mak sasin husi atual Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo ne’ebé hatete, iha situasaun defisil, bainhira inimigu serku sira, Samba hamriik hodi fó an atu bele salva nia maluk veteranu sira seluk.

La’os de’it nu’udar ema ne’ebé brani, Samba 9 mós hatudu ninia respeita ba irarkia Komando hodi kumpri kualker mandatu ka orden ne’ebé fó ba nia.

“Aleinde militar, Samba Sembilan aprende no hatene mós politika, tanba politika mak orienta nia, no nia kuidadu liu mak ninia Na’i-ulun sira, hahú husi Irmaun Kay Rala Xanana Gusmão to’o ba Taur Matan Ruak ho lider rezistensia sira. Komandante Samba Sembilan hatudu respeitu ho konsiderasaun ida boot tebtebes”.

“Bainhira mamutuk ho nia, iha tempu ida defisil tebtebes, Samba ate bele fó aan ba mate par atu defende ami sira ne’ebé sei moris. Ho respeitu ida boot tebtebes, Komandante Samba ó iha ona rai ida ne’e (Jardin Heroi Metinaru), laiha buat ida ke bele selu, maibé mak ida ne’e, ó nia valór boot ida ne’e sei la naben iha rai ida ne’e ninia leten. Maibé sei kuda iha rai ida ne’e nia leten par atu bele buras hodi halo istoria ida sei rohan laek,” dehan Lú Olo iha serimonia funebre Saudozu Samba Sembilan iha Jardin Eroi Metinaro Dili, Sabadu (06/07).

Durante tempu rezistensia, Saudozu Samba hola parte iha rejiaun III nu’udar Segundu Komandante, no iha rejiaun III mak sai mós fatin ba Saudozu nu’udar Komisariu Politiku FRETILIN hamutuk ho eroi FALINTIL sira seluk hodi luta durante tinan 24 to’o funu remata.

Lu Olo hatete, Saudozu Samba ema ida ho kapasidade forte no boot tebtebes nu’udar  komandante atu halo duni funu.

“Komandante ida brani ho espiritu obnegasaun ida ke forte tebtebes, fó nia tempu tomak iha loron ida nia laran to’o tinan 24 nia laran nia sempre prontu enfrenta saida de’it mak nia hasoru iha nia oin hamutuk ho soldadu sira”.

Lú Olo dehan, husi funu naruk ne’e, Samba nunka sura nia kolen no la hatene saida mak kolen.

“Ohin nia hamarik atu ba tiru malu nia ba, atu ba halo saida de’it nia prontu par atu ba. Nia la sukat nia erforsu atu ba to’o iha ne’ebé. Komandante ida ke ha’u admira tebtebes, e komandante ida muito korijiozu, e ninia espiritu abnegasaun intrega totál ba kauza ida libertasaun totál nian”.

Hanesan Komandante, PR Lu Olo dehan, Samba eduka nia aan ho espiritu disiplina militar ne’ebé forte tebes. Haree husi aspeitu tatika no tekniku militar, maske Komandante Samba nunka aprende, maibé nia aplika tatika no tekniku bainhira halo funu iha ailaran.

Lu Olo hatutan, Komandante Samba Sembilan durante funu eduka nia soldadu sira atu sai kombatente ida ne’ebé tuir regra sira hotu ne’ebé militar ida kompletu bele hetan no bele halo funu no espiritu disiplina ida ne’e mak halo Samba Sembilan marka diferensia iha ninia karater luta.

“Espiritu disiplina ida ne’e mak halo nia komandante ida sai diferensia boot tebtebes. Espiritu disiplina ida ne’e mak lori nia atu hetan liu tán estima husi ninia kuadru luta sira, no husi ninia Primeiru Komandante “Sabica Besicoli” no sira seluk,” dehan Lú Olo.

Ho disiplina ne’ebé Saudozu Samba hatudu no sakrifisiu ne’ebé nia halo durante tempu rezistensia, Lu Olo dehan, mak hetan respeitu mós husi Na’i-ulun sira hotu.

“Husi ha’u rasik, Señor Primeiru Ministru Taur Matan Ruak hanesan mós kompaneiru da luta, Majór Jeneral Lere, ami admira tebtebes”.

Tuir PR Lu Olo, Saudozu iha vizaun politika ne’ebé klaru, nia hatene katak bainhira nia kaer kilat atu halo saida, no nia la’ós kaer kilat atu oho de’it inimigu ne’ebé mai hakarak oho nia.

“Maibé bainhira nia kilat tarutu, nia oho inimigu, tanba kauza boot ida atu liberta Timor Leste.”

“Ohin ha’u rona iha ne’e (biografia) dehan katak Komandante Samba Sembilan laiha formasaun formal, maibé ha’u bele dehan Komandante Samba Sembilan ema ida ke matenek tebtebes, nia hatene orienta nia aan ho nia soldadu sira ba objetivu saida mak nia hakarak ba kada kombate nia halo, objetivu saida, nia karakter, ha’u hahi de’it mak ida ne’e,” PR orgullu Samba nia luta.

Xefe Estadu ne’e dehan, pasajen istoriku moris ne’ebé Komandante Samba halo sai memoria furak ba lider, liu-liu ba veteranu sira, atu hamutuk nafatin hodi hametin unidade.

Jestu Saudozu ne’ebe PR Lú Olo sei lembra iha funu, mak Samba sempre disiplina ba nia lider sira, bainhira remata tiru-malu no sira deskansa, Saudozu sempre look sigaru ba nia komandante sira hodi fuma atu bele koversa kona-ba prosesu luta no ba serbisu ne’ebé nia hala’o no ezekuta.

“Komandante Samba ha’u bele dehan ema ida la ejize buat ida ba nia aan rasik, ba nia soldadu sira, nia hatene katak iha kondisaun ai-laran ninian mak sira hotu moris. Entaun nia la husu ba Xefe Estadu Maior Irmaun Taur Matan Ruak no iha altura ne’ebá (iha funu) ha’u rasik no maun sira seluk atu fó ida ne’e, ida ne’ebá, maibé nia rasik ho ninia kapasidade imajinasaun no kreatividade buka par bele asegura nia moris rasik ho nia soldadu sira. Samba marka diferensia boot ida iha ne’e”.

Iha oportunidade ne’e, Xefe Estadu dehan, estadu sei tau-matan ba saudozu Samba Sembilan nia familia, tanba Saudozu fó ona kontribuisaun boot ba luta durante tinan 24.

“Ha’u hatene katak nia tau hela hanoin ba nia oan sira-nia hanoin katak oan sira labele husu. Ha’u hakarak atu hatan de’it ba ida ne’e. Komandante Samba Sembilan fó hotu tiha ona saida mak nia bele fó ba rai ida ne’e, ba povu ida ne’e, maibe hanesan estadu, ha’u hakarak atu hatete de’it, estadu so kumpre de’it ninia obrigasaun boot tuir lei estadu nian par bele husik hela rekoñesimentu boot ida par oinsá bele lori komandante Samba ninia oan ki’ik-oan sira ne’e bele moris ba oin nafatin tuir lei estadu nian,” PR Lu Olo promete.

Hiit-liman Daikus ba Saudozu

Tuir observasaun husi jornalista INDEPENDENTE, komunidade sira iha Likisa no kapital Dili, hahú husi Ulmera, Tibar, Tasi Tolu, Komoro, Vila Verde, Bidau, Bekora, Fatu-ahi, Hera no Metinaro hamriik iha estrada-ibun bainhira mate-isin Saudozu Samba Sembilan lori ba nia fatin ikus, Jardin Heroi Metinaro.

Pridezente Konsellu Juventude Munisípiu Likisa, Laurindo dos Santos ne’ebé akompaña Saudozu nia mate-isin hatete, Saudozu Samba Sembilan manu-aman di’ak ida, tanba ne’e Likisa-oan sira tenke oferese tempu hodi akompaña Saudozu ba nia fatin deskansa ikus.

Nia dehan, Sabadu (06/07) sai nu’udar loron ikus ba komunidade Likisa atu hamutuk ho Saudozu ne’ebé remata ona nia pregrinasaun iha mundu.