Iha reapresiasaun ne’e PN vota proposta alterasaun ida husi bankada Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP), maibé konteúdu alterasaun ne’e la halo mudansa ba artigu ne’ebé antes ne’e Tribunál Rekursu (TR) deklara inkonstitusionál.
Prezidente Bankada FRETILIN, Deputadu Aniceto Longinhos Guterres Lopes hatete, Bankada FRETILIN vota kontra tanba proposta reformulasaun ne’ebé deputadu husi Bankada AMP sira hato’o ne’e mantein nafatin artigu sira ne’ebé Tribunál deklara ona inkonstitusionál.
Tuir nia, proposta reformulasaun ne’e halo de'it mudansa ba redasaun, maibé la muda konteúdu no la muda sentidu. Ne’e duni, sira konsidera lei ne’e kontinua inkonstitusionál.
Prezidente PN, Arão Noe de Jesus Amaral hateten, pedidu Prezidente Repúblika husu atu halo reapresiasaun ba dekretu Lei Nú 9/V ne’ebé TR deklara inkonstitusionál.
Tanba ne’e, PN ajenda hodi aselera debate tanba iha loron 15 Outubru 2019 hahú tama ona ba diskusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan fiskál 2020 nian.
Nune'e, opsaun ne’ebé deputadu sira foti aprezenta proposta alterasaun ba dekretu ne’ebé Xefe Estadu veta no konsege hetan aprovasaun finál globál.
“Testu ne’e ami sei halo fali redasaun finál iha Komisaun C-PN depois haruka fali mai ami atu enkamina fali ba Prezidente Repúblika hanesan projetu foun”, dehan nia.
Iha fatin hanesan, deputadu proponente, Duarte Nunes hateten, problema ne’ebé TR tau kestaun maka bainhira foti osan husi fundu mina-rai ho mudansa ne’ebé dekretu husi PN entende katak la liu ka tenta hasees aan husi regra ne’ebé iha.
“Iha dekretu ne’e laiha intensaun atu sees, maibé entendimentu mak la hanesan, entaun iha reformulasaun ne’e ami tenta halo esklaresimentu di'ak liu tan”, dehan nia.
Ne’e duni, laiha intensaun atu halai sees husi regra ne’ebé iha, inklui PN tenke hetan konsulta alargada bainhira hakarak foti osan fundu mina-rai.
Proponente seluk, Deputada Maria Fernanda Lay hateten, iha artigu 14 ne’ebé ka’er ba polítika investimentu ne’e klaru tebetebes ho kontrolu rigorozu, tanba ne’e alterasaun ne’e konsidera klaru.
“Ministra Finansas ba oin pedidu governu ka pedidu Timor GAP tenke liuhusi prosedimentu sira ne’e, tanba iha artigu 15 hateten klaru ona iha ne’ebá”, dehan nia.
Nune’e Ministru Reforma Lejizlativa no Asuntu Parlamentár (MRLAP), Fidelis Magalhães dehan, artigu 15 ne’e Tribunál Rekursu husu atu klaru liután katak artigu ne’e kontráriu ho konstituisaun ne’ebé kolia kona-ba rekursu naturais. Ne’e duni, alterasaun ne’e introdús ona hodi halo klaru liután.
“Preokupasaun dehan Timor GAP foti osan diretamente ne’e husi parte governu nian laiha objesaun ruma kona palavra diretamente tanba iha nia interpretasaun hanesan de’it”, dehan nia.
Iha prosedimentu hotu atu garantia kontrolu PN ne’e artigu seluk garante hela ne’ebé laiha razaun atu halo ida ne’e hanesan preokupasaun boot.
Nia dehan, bainhira alterasaun ne’e la halo ba artigu sira seluk garante iha kontrolu PN nian.
Entretantu, Vise-Ministra Finansas, Sara Lobo Brites hateten, Governu mantein artigu 11 kona-ba jestaun fundu petrolíferu iha ne’ebé governu iha responsavel ba jestaun globál ba fundu petrolíferu no durante ne’e la’o tuir ida ne’e.
