“Ha’u husu ba komite atu hakerek istória 12 Novembru hodi tau iha eskola sira. Labele hakerek loos de’it oho maibé hakerek kona ba ispiritu, objetivu manifestasaun nian ho nia lisaun sira to’o ohin loron no ba loron ikus mós, nune’e labarik sira ne’ebé partisipa iha serimonia ne’e hakerek ,ós atu kompriende kona ba ne’e,” dehan Xefe Governu iha ámbitu Komemorasaun Trajedia Masakre Santa Kruz iha Semitério Santa Kruz, Kuarte (12/11).
Xefe Governu kontente ho komemorasaun iha tinan ne’e nian, tanba foin-sa’e barak mak partisipa inklui Grupu ‘Loriko Adventure’ ne’ebé la’o hale‘u no leno Timor tomak hodi fó hatene bá ema hotu kona-bá saida mak 12 Novembru.
PM Xanana esplika, istória 12 Novembru 1991 hamutuk ho joven sira ne’ebé luta bá ukun an hanorin kona-bá interese nasionál, labele fahe malu beibeik, ida-idak iha ninia hanoin no hakarak maibé bainhira temi interese nasionál hotu-hotu tenke hamutuk.
Joven sira mós lori bandeira Portugál iha selebrasaun masakre Santa Crúz tanba sira komprende katak, inimigu sei la manán tanba joven tomak hamrik defende ukun an no sira mós komprende katak sei la duni inimigu tanba Timoroan sira la hetan kilat musan ida hosi rai-liur.
Ho gerilleiru sira-nia brani, oho mak foin kaptura kilat musan hodi aumenta Timoroan nia kbiit rezisténsia, signifika sei la duni inimigu.
“Ho ida ne’e mak sira lori bandeira Portugal nia mai atu fó hanoin bam undo katak tuir ONU ninian, direitu Internasional, ita iha direitu ba ukun-aan,” Xanana Gusmão hateten.
Tinan 2025, tinan bo’ot tebtebes ida tanba atu selebra tinan 50 Proklamasaun Unilaterál Independénsia. PM Xanana haktuir istória katak, fundadór sira balun sei moris, haree bá lala’ok mundu nian, haree bá inimigu tama daudaun hosi fronteira, sira senti katak Timoroan proklama tiha unilateralmente RDTL hodi bele haruka maluk sira ne’ebé bá liur atu dehan katak, Timor-Leste ukun an ona iha tinan 28 novembru 1975 no hotu-hotu tenke defende povu ida-ne’e ninia direitu.
Nune’e mós lori bandeira FRETILIN ho UDT iha komemorasaun masakre Santa Crúz tanba partidu rua ne’ebé haketak an tuir ideolojia maibé atu defende ukun-aan.
“Joven sira husi 12 Novembru hanorin ita la’o hamutuk ba interese nasional aas-liu interese kada partidu, partidu bele hanoin la hanesan maibé kona ba interese nasional hotu defende hamutuk,” PM Xanana haktuir.
Joven sira ne’ebé mai halo manifestasaun hosi Motael to’o iha semitériu Santa Crúz hodi ejize bá ONU katak, tuir direitu internasionál Timor-Leste sei iha kolonia, iha deskolonializasaun nia prosesu iha Portugés nia okos. Tanba ne’e maka ejize mós bá Portugál atu hamrik hodi defende direitu ida-ne’e.