Print this page

Opozisaun husu Assanami delega kompetensia ba munisipál jere uma dignu Featured

By Cesarina de Carvalho Novembru 20, 2025 155
Foto: Media ADN Foto: Media ADN

DILI: Bankada opozisaun sira iha Parlamentu Nasionál, husu ba Ministériu Dezenvolvimentu Rurál no Habitasaun komunitária (MDRHC), Mariano Assanami Sabino, atu fó kompetensia ba munisipál sira hodi jere uma dignu.

Deputada bankada FRETILIN, Joaquim dos Santos hatete, tuir loloos Ministériu Dezenvolvimentu Rurál no Habitasaun komunitária ne'e desidi polítika, maibé ninia jestaun ne'e entrega ba munisípiu, tanba sira mak besik liu komunidade.

"Kuandu ko'alia kona-ba atividade rurais ne'e la'ós Ministériu nia knaar, ne'e munisípiu sira-nia, tanba sa mak kompetensia sira-ne'e Ministériu foti hotu mai sentrál, envesde desentraliza tanba ita agora iha faze desentralizasaun", dehan Joaquim, iha PN, horisehik.

Nia dehan, iha oitavu governu ne'e, uma naroman ba povu jere husi komunidade sira iha suku laran, maibé agora iha nonu governu ne'e uma dignu ministériu mak jere hotu no kompañia sira mak kaer, tanba ne'e iha deskonfia polítiku favoritizmu no ida-ne'e bele hamosu korupsaun.

"Ha'u deskonfia polítiku favoritizmu bele hamosu korupsaun no bele mós hamosu dezviu de orsamentu. Tanba iha oitavu governu uma naroman ba povu, uma ne'e povu mak halo, badae sira iha suku laran mak halo, sasán hotu mai husi suku, Ministériu ida-ne'e agora halo uma, bolu uma dignu tan, kompañia sira mak halo, ha'u deskonfia tender ne'e kortina de'it, grupu favoritizmu sira mak sei aproveita osan" dehan nia.

Nia adianta, uma dignu agora ne'e aloka orsamentu rihun $40 ba kada uma maibé iha oitavu governu la to'o rihun $20. Nune'e nia fiar katak korupsaun ne'e mosu iha projetu sira-ne'e.

"Ha'u ko'alia tanba konseitu ne'e, habitasaun komunitária ho dezenvolvimentu rural. Ne'ebé orsamentu ne'e grupu favoritizmu mak sei aproveita. Ha'u apelu kedas, projetu ne'e hotu ka la hotu sei mosu korupsaun iha kestaun sira-ne'e", dehan nia.

Deputada Maria Angelina, adianta, kompetensia uma dignu ne'e tenke fó ba munisípiu sira mak jere tanba sira besik liu povu no hatene povu ida ne'e ema mak merese atu hetan uma ne'e, inklui sira bele  bele tau kontrola ba projetu sira oinsá atu finaliza bazeia ba akordu.

"Kompetensia uma dignu ne'e, Ministru fó ba Munisípiu mak atu jere, tanba ita mós agora prepara hela ba desentralizasaun, no munisípiu mak besik liu povu sira hodi hatene povu ida ne'ebé mak merese atu simu uma dignu no sira bele kontrola, labele mai fali nasionál mak jere, tanba agora uma dignu ne'e seidauk finaliza to'o agora mezmu ninia data entrega ne'e liu tiha ona ", tenik deputada.

Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, Mariano Assanami Sabino, hateten, munisípiu iha nia osan rasik, orsamentu ida halo ba uma dignu ne'e uza orsamentu MDRHC ninia. Nune'e deputada sira tenke hatene tuir sasán sira iha nia fatin.

"Munisípiu ne'e iha ona target osan hira mak tenke ba Munisípiu, osan kiik iha Munisípiu, osan boot iha nasionál, fahe tiha ona iha ne'ebá, agora dezenvolvimentu rural Habitasaun Komunitária ne'e aban bainrua iha uma oituan ka renova de'it ne'e fó ba aldeia sira mak sei jere, ita la'ós problema se mak atu kaer ne'e mak deputadu sira sala. La'ós ami mak hakarak kaer lae, tanba Ministériu ida-ne'e responsável ba títulu ida naran Habitasaun," dehan Assanami.

Nia dehan, durante ne'e Governu la moderniza ka konstrui uma lisan, governu nia servisu maka kria uma dignu ba povu atu hela, no ida ne'e mak servisu ne'ebé dadaun ne'e MDRHC halo.

"Uma dignu neʼebé ita halo ne'e sempre halo koordenasaun mós husi ekipa téknika ADN hodi halo monitorizasaun ba kualidade uma dignu nian, uma dignu ne'e ita halo ba povu mak uza, la'ós ba individu no dadus sira submete husi autoridade lokál sira neʼebé determina komunidade ida neʼebé mak atu hetan asesu uma dignu, nune'e servisu ne'e la'ós ita hala'o mesak maibé sempre iha koordenasaun integradu mós ho ministéria seluk no autoridade lokál", Ministru esplika

Rate this item
(0 votes)